Parasympatykomimetyki, agonisty receptorów muskarynowych – substancje o działaniu cholinergicznym: acetylocholina i inne wykazujące analogiczne działanie. Związki należące do tej grupy można podzielić na działające bezpośrednio (bezpośrednio łączące się z receptorami) oraz działające pośrednio (przez zwiększanie ilości acetylocholiny). Parasympatykomimetyki mają wielokierunkowe działanie na organizm, wiele z nich jest truciznami, środkami psychoaktywnymi i lekami. Wspólną cechą wszystkich parasympatykomimetyków jest pobudzanie (działanie agonistyczne) receptorów muskarynowych.
Niektóre efekty działania
- zwężenie źrenic
- skurcz oskrzeli
- pobudzenie perystaltyki jelit, skurcz mięśni gładkich przewodu pokarmowego i rozkurcz zwieraczy
- zwiększenie wydzielania przez gruczoły wydzielania zewnętrznego: kwasów trawiennych, śliny, śluzu w oskrzelach i pochwie, wydzieliny gruczołu krokowego
- stymulacja ośrodkowego układu nerwowego
- hamowanie pracy serca (zwolnienie tętna, zmniejszenie siły skurczu)
Podział i przykłady
Pochodne choliny
Substancje naturalne
- pilokarpina
- muskaryna (silna trucizna)
- arekolina
Parasympatykomimetyki pośrednie
Odwracalne inhibitory acetylocholinoesterazy
Nieodwracalne inhibitory acetylocholinoesterazy
Zastosowanie
W lecznictwie
- stany skurczowe obwodowych naczyń krwionośnych: metacholina
- pooperacyjna atonia jelit i pęcherza moczowego: karbachol, betanechol, edrofonium, fizostygmina, neostygmina
- jaskra (do zmniejszania ciśnienia śródgałkowego): karbachol, betanechol, pilokarpina, fizostygmina, neostygmina
- pobudzenie wydzielania śliny (w stomatologii): pilokarpina
- zatrucia atropiną: pilokarpina
- zatrucia kurarynami: odwracalne I-AChE
- nużliwość mięśni: neostygmina, edrofonium
- choroba Alzheimera: donepezil, takryna
Inne
- gazy bojowe (sarin i inne gazy serii G i serii V)
- insektycydy fosforanoorganiczne
Zobacz też
Bibliografia
- Kompendium farmakologii, Waldemar Janiec (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, ISBN 83-200-3589-9.
