Performancja językowa
Performancja językowa, wykonanie językowe (ang. linguistic performance) – przejawy językowe konkretyzowane przez użytkowników języka, tj. odbicie posiadanej kompetencji językowej. Pod pojęciem tym rozumie się konkretną działalność mowną oraz jej produkty: wypowiedzenia, teksty, w opozycji do kompetencji, która oznacza znajomość systemu języka. Termin ten może obejmować zarówno produkcję, jak i rozumienie języka.
Teoria performancyjna zajmuje się warunkami i okolicznościami wpływającymi na operowanie mową, pominiętymi przy opisie kompetencji. Zwraca się tu uwagę m.in. na ograniczenia pamięci ludzkiej, stan zdrowotny i stan psychiczny w momencie mówienia, a także na całą problematykę percepcji mowy. Okoliczności te wyjaśniają doraźne uchybienia popełniane w praktyce mownej przez użytkowników kompetentnych, znających zasady systemu językowego. W teorii performancji językowej uwagę skupia się przede wszystkim na aspektach indywidualizujących użytkowników języka, a także na prawach interakcji i komunikacji.
Dychotomia między kompetencją a performancją w pewnym stopniu odzwierciedla rozróżnienie między langue a parole wypracowane przez Ferdinanda de Saussure’a. Istnieją jednak dwie zasadnicze różnice: Saussure’owską koncepcję pojmuje się statycznie, natomiast kompetencja i performancja są raczej rozumiane dynamicznie; ponadto de Saussure ujmował langue (system językowy) jako kolektywny fakt społeczny, kompetencja w ujęciu Chomsky’ego jest zaś zjawiskem psychologicznym.