Pomostowanie aortalno-wieńcowe (CABG - ang. coronary artery bypass grafting) – kardiochirurgiczna operacja wszczepienia pomostów naczyniowych (tzw. bajpasów) omijających miejsce zwężenia w tętnicy wieńcowej, stosowana w niektórych przypadkach zawału serca i zaawansowanej chorobie wieńcowej.
Wytworzenie sztucznych połączeń (bezpośrednich lub pośrednich) między tętnicą główną a tętnicami wieńcowymi, omijających miejsca zwężenia, zapewnia poprawę ukrwienia niedokrwionego obszaru mięśnia sercowego.
Technika
Materiałem do utworzenia pomostu może być na przykład żyła odpiszczelowa, pobrana z podudzia chorego, tętnica piersiowa wewnętrzna lewa lub prawa, a w wybranych przypadkach tętnica promieniowa, pobrana z przedramienia, albo sztuczne naczynie.
Operacja ta została po raz pierwszy przeprowadzona przez argentyńskiego kardiochirurga René Favaloro w Cleveland Clinic w późnych latach 60. XX wieku. Obecnie przeprowadza się około 800 000 operacji pomostowania rocznie na świecie, z czego ponad 500 000 w samych Stanach Zjednoczonych. W 2004 roku przeszedł ją Bill Clinton.
Przeprowadzono również badania, które udowodniły przydatność tętnicy żołądkowo-sieciowej lewej oraz tętnicy nabrzusznej dolnej jako pomostu aortalno-wieńcowego, jednak naczynia te nie są wykorzystywane rutynowo.
Obecnie do tego typu leczenia kwalifikowani są chorzy z chorobą wielonaczyniową, sporadycznie jednonaczyniową, u których nie można uzyskać poprawy ukrwienia mięśnia sercowego poprzez wykonanie angioplastyki wieńcowej. U pacjentów z chorobą (zwężeniami) wielu naczyń wieńcowych (stwierdzoną w badaniu koronarograficznym chorobą trójnaczyniową) przezskórna śródnaczyniowa angioplastyka wieńcowa może być obarczona wyższym ryzykiem niż operacja pomostowania aortalno-wieńcowego, a badania wskazują na przewagę w efektywności tej drugiej nad angioplastyką.
W ostatnich latach coraz częściej wprowadza się do leczenia chirurgicznego choroby wieńcowej procedury operacyjne cechujące się mniejszą inwazyjnością, uzyskiwaną brakiem konieczności zatrzymania krążenia (tzw. operacje na bijącym sercu) lub minimalizowaniu pola operacyjnego:
- pomostowanie tętnic wieńcowych bez użycia krążenia pozaustrojowego (ang. off-pump coronary artery bypass, OPCAB)
- małoinwazyjne pomostowanie tętnic wieńcowych (ang. minimally invasive direct coronary artery bypass, MIDCAB)
- chirurgia naczyń wieńcowych poprzez ograniczony dostęp (ang. port-access coronary artery bypass, PACAB)
- roboty kardiochirurgiczne (ang. totally endoscopic coronary artery bypass, TECAB)
- hybrydowe leczenie choroby wieńcowej, czyli łączenie zabiegów rewaskularyzacji przezskórnej, z którąś z powyższych metod.
Operacja ta, pomimo iż na przestrzeni lat stała się wręcz rutynową przy wielonaczyniowej chorobie wieńcowej i odsetek zgonów zmalał z 50% w latach 60. XX wieku do 3-5% w wieku XXI, wciąż jest operacją bardzo skomplikowaną (wiąże się zatrzymaniem akcji serca i podłączeniem podczas operacji do płucoserca).
- systematyczne i dożywotnie zażywanie leków (m.in. przeciwzakrzepowych)
- całkowity zakaz palenia tytoniu (i unikanie narażenia na dym tytoniowy)
- limit symetrycznego obciążenia (do 3,5 kg na stronę)
- zakaz obciążenia asymetrycznego, na przykład noszenia teczki
- zakaz podciągania lub odpychania się rękami podczas wstawania lub siadania
- zakaz rozwierania ramion ponad 90 stopni
- unikanie nadmiernego skręcania i zginania ciała
- zakaz wstrzymywania oddechu podczas wysiłku
- unikanie ruchów związanych z unoszeniem rąk ponad głowę (np. zdejmowanie rzeczy z górnych półek)
- zakaz prowadzenia pojazdów przez okres 2 miesięcy po operacji.
Bibliografia
- Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie. Andrzej Szczeklik (red.). T. I. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 176-179. ISBN 83-7430-031-0.
