Przymrozek

Oszroniona trawa

Przymrozek – spadek temperatury powietrza przy gruncie poniżej 0 °C, przy średniej dobowej większej od 0 °C. Każdego roku w Polsce ryzyko wystąpienia przymrozku jest najwyższe na wiosnę i w jesieni, czyli na początku i końcu okresu wegetacyjnego.

Wystąpienie przymrozku wywołuje często szron.

Wraz z ociepleniem się klimatu maleje liczba dni z przymrozkiem, ale udział najbardziej szkodliwych dla rolnictwa przymrozków pozostał bez zmian, a nawet nieznacznie wzrósł. Przeciętny czas bez przymrozku na przeważającym obszarze Polski wynosi od 160 do 180 dni i zależy głównie od warunków lokalnych. Przymrozek nie występuje przez 84 dni pomiędzy 12 czerwca a 3 września.

Czynniki wpływające na występowanie przymrozków

Do głównych czynników wpływających na ryzyko wystąpienia przymrozków zalicza się: porę roku, ukształtowanie terenu, rodzaj podłoża, szata roślinna, sieć hydrograficzna okolicy. Najbardziej podatne na przymrozki są obniżenia terenu, obszary zabagnione, doliny rzeczne, regiony podgórskie i górskie, obszary będące pod wpływem Bałtyku.

Podział

Podział przymrozków:

• radiacyjne – powstają wskutek ochłodzenia przygruntowej warstwy powietrza w wyniku wypromieniowania ciepła z podłoża do atmosfery. Występuje przeważnie na małych obszarach, które silniej oddają ciepło do atmosfery oraz w miejscach gromadzenia się zimnego powietrza tzw. mrozowiskach. Wzrost zachmurzenia i prędkości wiatru zmniejsza prawdopodobieństwo przymrozku radiacyjnego.
• adwekcyjne – powstają wskutek napływu chłodnych mas powietrza; obejmują swoim zasięgiem duże obszary, często cały kraj.
• radiacyjno-adwekcyjne – forma mieszana, gdy adwekcja i radiacja występują po sobie w krótkim czasie.

Podział na wspomniane rodzaje jest umowny, ponieważ często przymrozek adwekcyjny jest przymrozkiem radiacyjnym, gdy temperatura spada wskutek napływu zimnej i suchej masy powietrza, a małe zachmurzenie sprzyja silnemu wypromieniowaniu.

Ze względu na porę występowania rozróżnia się przymrozki: późne – występujące wiosną, wczesne – występujące jesienią.

Ze względu na wysokość występowania: przygruntowe – występujące 5 cm nad gruntem, wysokie – notowane 200cm nad gruntem.

Ze względu na intensywność: łagodne (t_m od 0 °C do -2 °C)), umiarkowane (t_m od -2,1 °C do -4 °C), silne (t_m od -4,1 °C do -6 °C) bardzo silne (t_m poniżej -6,1 °C).

Metody przewidywania przymrozków

• Przymrozek adwekcyjny przewiduje się na podstawie wystąpienia: silnego spadku temperatury, wystąpienia w ciągu dnia chmur kłębiastych oraz wiatru wiejącego z kierunku północnego.
• Przy pomocy wskazań psychrometru Augusta. Gdy temperatura punktu rosy wieczorem znajduje się lekko na plusie lub poniżej zera, w nocy lub nad ranem może wystąpić przymrozek.
• Za pomocą wykresu Witkiewicza można na podstawie wskazań psychrometru Augusta wyznaczyć, korzystając z tablic psychometrycznych, ciśnienie pary wodnej, a następnie korzystając z wykresu Witkiewicza określić prawdopodobieństwo i intensywność przymrozku.
• Na podstawie spadku temperatury, korzystając z wykresu Brunowa można przewidzieć prawdopodobieństwo wystąpienia przymrozku. Im niższa temperatura wieczorem i większa różnica temperatur pomiędzy pomiarami o godz. 13 i 21, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia przymrozku.

Metody ochrony przed przymrozkiem

• 
  Stosowanie stosów dymnych. Wokół pola tworzy się stosy, które po podpaleniu wydzielają dużo gęstego, wilgotnego dymu, a niewiele ciepła. Dym zwiększa kondensację pary wodnej dodatkowo ogranicza wypromieniowanie ciepła.
• Nocne zraszanie roślin. Wysoka wilgotność zmniejsza wypromieniowanie ciepła, gdy temperatura powietrza zbliży się do 0 °C woda zamarzając oddaje ciepło krzepnięcia roślinie i po ewentualnym zamarznięciu tworzy warstwę lodu izolującą roślinę przed mrozem.
• Sadzenie roślin wrażliwych na przymrozek po „zimnych ogrodnikach”.
• Przykrywanie grządek agrowłókniną, folią.
• Nie sadzenie roślin wrażliwych na mróz w zagłębieniach terenu z uwagi na „mrozowiska”.

Grafiki

Zobacz też

• mróz
• wymarzanie roślin

Bibliografia

• Koźmiński i inni, Agrometeorologia, wyd. Wyd. 2 zm, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12498-9, OCLC 749762721.