| Monogenea | |
| Carus, 1863 | |
 Pseudorhabdosynochus morrhua | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada |
przywry monogeniczne |
Przywry monogeniczne, jednorodce (Monogenea), przywry monogenetyczne (Monogenoidea) – gromada płazińców (Platyhelminthes) obejmująca około 1500 pasożytniczych gatunków występujących w różnych częściach świata. W faunie Polski odnotowano 126 gatunków. Wiele z nich to gatunki zawleczone. W hodowlach ryb mogą powodować znaczne szkody. Duże zasługi w badaniach tej grupy zwierząt na terenie Polski położyła Maria Prost.
Początkowo nazywano je skrzelowcami (Pectobothridia), ponieważ znajdowano je wyłącznie na skrzelach ryb. Obecnie nazwa skrzelowce uważana jest za nieprawidłową, ponieważ nie obejmuje wszystkich przedstawicieli gromady Monogenea. Przywry monogeniczne pasożytują głównie na skrzelach, skórze oraz w jamie gębowej kręgowców wodnych (ryb, płazów i gadów). Jeden gatunek pasożytuje na hipopotamach (pod powieką oka), a nieliczne na bezkręgowcach.
Przywry monogeniczne są wyposażone w dwa narządy czepne (prohaptor i opisthaptor) umożliwiające im przyczepienie się do żywiciela. Ich cykl życiowy jest zwykle monokseniczny (mają jednego żywiciela). Posiadają powolny metabolizm, więc zapotrzebowanie na tlen jest zaspokajane przez wymianę gazową bezpośrednio przez powierzchnię ciała. Wszystkie są hermafrodytami, jajorodne, w rozwoju występuje larwa onkomiracydium. Gatunki z rodziny Diplozoidae łączą się na stałe przewodami płciowymi (np. Diplozoon paradoxum), a ich larwa to diporpa.
Na podstawie budowy opisthaptoru wyróżniono dwie podgromady przywr monogenetycznych: