Продолжая использовать сайт, вы даете свое согласие на работу с этими файлами.
Psychologia analityczna (C.G. Jung)
Psychologia analityczna (od gr. ψυχη = „psyche”, „dusza” i λόγος = „logos” = „słowo”, „myśl”, „rozumowanie” i ανάλυσις = „analiza”) – nauka badająca mechanizmy rządzące psychiką oraz zachowaniami człowieka i społeczeństwa w ich związku ze światem widzialnym i z mniemanym światem niewidzialnym, według obserwacji, doświadczeń i hipotez szwajcarskiego psychiatry i naukowca profesora Carla Junga i jego współpracowników w pierwszej połowie XX wieku.
Opis
Nauki z których od początku czerpała psychologia analityczna to neurologia, psychiatria, psychoanaliza, antropologia, etnologia, filozofia, sztuki plastyczne, literatura, teologia, religie światowe, historia, mitologia, alchemia, astrologia, matematyka i fizyka. Z rozwojem naukowym, niektóre te dziedziny z czasem odpadły. Obecnie są nurty jungowskie które zajmują się etyką, objawami politycznymi i kulturowymi i wynalazkami neurologicznymi oraz fizyką kwantową. Zastosowania kliniczne tej psychologii określa się jako 'psychoterapia analityczna', 'psychoterapia jungowska', 'analiza jungowska', albo 'psychoanaliza jungowska'.
Psychoanaliza jungowska a Psychoanaliza
Psychoanaliza jungowska (lub analiza jungowska) jest współczesną nazwą dla klinicznego zastosowania psychologii analitycznej, zapoczątkowanej przez Carla Gustawa Junga po zerwaniu z Freudem i nazwana tak w 1913 dla odróżnienia jej od psychoanalizy freudowskiej. Obie szkoły dzielą podobne zasady praktyki, np. psychoza przeniesieniowa, oraz etyki, ale historycznie rozdziela je do dnia dzisiejszego cały zakres teorii i usposobienie ich fundatorów. Można to uprościć w ten sposób: Gdzie Freud się skupia na mniemanej psychopatologii z lat dziecięcych i systemie popędów danego wypadku, Junga nie obchodzi dzieciństwo, jego metoda jest dialektyczna i dopatruje się w czym choroba może być kompensacją za to co się kryje w cieniu (nieświadomości) danego wypadku, albo pochodzi z nieświadomości zbiorowej. Stąd określano analizę jungowską jako, 'psychoanalizę drugiej połowy życia'.
Do Elementów psychologii analitycznej najbardziej odbiegających od klasycznej psychoanalizy można zaliczyć następujące:
- Teoria libido (i kazirodztwa)
- Pojęcie numinosum
- Pojęcie jaźni wywodzącej się z numinosum i obejmującą ego
- Pojęcie kompleksu
- Pojęcie przeciwstawień (Conjunctio oppositorum} i Enancjodromia
- Pojęcie funkcji transcendentnej
- Działanie archetypowe
- Pojęcie nieświadomości zbiorowej
- Ekstrawersja i Introwersja oraz Cztery funkcje psychiczne
- Synchroniczność jako zasada akauzalna
- Indywiduacja
A najbardziej odbiega od psychoanalizy klasycznej w podejściu do, jak psychoanalityk i literat, Christopher Bollas to aforystycznie nazwał: (ang.The unthought known), 'znane (tylko jeszcze) nie uzmysłowione'.
Freud, ateista pochodzenia żydowskiego, miał szerokie zainteresowania kulturowe, lecz w podejściu do swej nowej metody leczenia był raczej bezwzględny, w odróżnieniu do Junga. Ponadto obawiał się, że jego wynalazki zostaną skazane jedynie do użytku wąskiej sfery żydowskiej Wiednia. Stąd widział przez kilka lat swego następcę w błyskotliwym i o siedemnaście lat od siebie młodszym Szwajcarze z Zurychu. Natomiast analityczną psychologię od początków jej istnienia charakteryzowała różnorodność, zarówno jeżeli chodzi o międzynarodowe pochodzenie osób, towarzyszących jej rozwojowi, jak i o otwarcie do i współpracę pomiędzy wieloma różnorodnymi dyscyplinami wiedzy, do dnia dzisiejszego. Obecnie obie czołowe szkoły psychologii głębi przechodzą ewolucję w kierunku nauk ścisłych, co jest tradycjonalne dla wielu Jungistów. Organizacyjnie i historycznie psychologia analityczna uznaje do dziś swoje korzenie w Zurychu w Szwajcarii.
Historia i niechętna rola Junga
Historia psychologii analitycznej jest częścią większej historii psychoanalizy, przeplatając się z nią, a jednak będąc odrębną. W pierwszej dekadzie XX wieku Zurych był drugim ważnym centrum psychoanalizy po Wiedniu. Zawodowa i osobista przyjaźń pomiędzy Freudem i Jungiem istniała od 1907 do 1913 roku. Jung był główną postacią w instytucjonalnym rozwoju psychoanalizy i stał się pierwszym architektem międzynarodowego psychoanalitycznego ruchu. To on pierwszy wprowadził zasadę, że każdy przyszły analityk powinien przejść analizę własną, która to zasada stała się jedną z podstawowych we wszystkich szkołach psychologii głębi.
Początek psychologii analitycznej
W 1913 roku zakończyła się nieodwołalnie współpraca pomiędzy Freudem i Jungiem. Ich bolesne i gorzkie rozstanie miało długotrwały i ważny wpływ na obie szkoły, zarówno stymulując ich rozwój, jak i hamując go. W tym samym roku Jung użył po raz pierwszy terminu “psychologia analityczna”, dla rozróżnienia jego psychologii od psychoanalizy. W latach 30. XX wieku Jung nie był zainteresowany tworzeniem własnej szkoły psychologii i psychoterapii. Jako prezydenta Medycznego Towarzystwa Rozwoju Psychoterapii bardziej interesowało go poszukiwanie punktów wspólnych pomiędzy różnymi szkołami psychoterapii. Miał zdecydowanie ambiwalentną relację do organizacji. Przed stworzeniem Instytutu w Zurychu istniały jedynie Kluby Psychologii Analitycznej w niektórych dużych miastach Europy i Stanów Zjednoczonych. Również tam Jung utrzymywał dystans i nigdy nie angażował się mocno w administrację żadnego z nich, choć wspierał je wykładami i seminariami. Jednakże bliscy jego współpracownicy rozpoznawali potrzebę utworzenia instytutu, w którym mogłaby być studiowana jego psychologia. Kombinacja analizy i seminariów w językach niemieckim i angielskim stanowiły szkolenie dla pierwszej generacji analityków jungowskich.
Zurych-Londyn-Zurych
Początkowa faza rozwoju psychologii analitycznej zakończyła się kilkoma punktami zwrotnymi. Po pierwsze ufundowanie w Zurychu Instytutu w 1947, zaakceptowanego przez Junga po wielu namowach, wniosło w szkolenie aspekty edukacyjne i akademickie, a osobista analiza nie była już jedynym wymaganiem aby zostać analitykiem. Celem instytutu było szkolenie osób w teoretycznych i praktycznych założeniach analitycznej psychologii i analizie jungowskiej, na który składał się kurs psychiatrii klinicznej, antropologii, mitologii, religii porównawczej, baśni i innych powiązanych z nimi dziedzin. Instytut C.G. Junga w Zurychu działał do końca lat 60 jako wiodący ośrodek kształcący analityków jungowskich. Również w 1947, powstało pierwsze brytyjskie towarzystwo psychologii analitycznej w Londynie, na tle jeszcze przedwojennych wizyt Junga do tego miasta, gdzie udzielił serie odczytów w Tavistock Clinic, na których uczestniczyli, oprócz wielu lekarzy (m.in. Wilfred Bion, Joseph Henderson, Joseph Wheelright, Michael Fordham), dramaturg, Samuel Beckett, oraz na tle nowo powstającej służby zdrowia (ang. National Health Service, NHS). Znamienne było to że w Anglii powojennej zebrało się skupisko lekarzy, i psychologów, uchodźców z Niemiec i Austrii i przyszły psychoanalityk rodem ze Lwowa, Andrzej Karol Skarbek (1925-2011). Wśród nich byli również psychoanalitycy którzy wywarli dalekosiężny wpływ na służbę psychiatryczną i na szkolnictwo, co doprowadziło siłą rzeczy do niespodziewanej, lecz jednostronnej, integracji prądów psychoanalitycznych z psychologią analityczną. To okazało się na niekorzyść zasad rodem z Zurychu. Tymczasem po drugiej stronie Atlantyku inne programy szkoleniowe utworzone zostały w Nowym Yorku, Los Angeles i San Francisco. Następnie, w 1955 roku w Zurychu ufundowane zostało Międzynarodowe Towarzystwo Psychologii Analitycznej (ang. International Association for Analytical Psychology – IAAP), które zapoczątkowało istnienie ogólnoświatowej organizacji zawodowej zrzeszającej analityków jungowskich. Pierwszy Kongres IAAP odbył się w 1958 roku w Zurychu i uczestniczyło w nim 120 analityków z całego świata. Na koniec, wraz ze śmiercią Junga w 1961 do głosu zaczęły dochodzić tendencje uprzednio nie wyrażane. W bardzo krótkim czasie zaczął wyodrębniać się nieoficjalny podział na londyńską, gdzie obowiązuje własna analiza, “szkołę rozwojową” i pochodzącą z Zurychu “szkołę klasyczną”.
Szkoły jungowskie
Po drugiej wojnie światowej, w zachodniej Europie, poza Szwajcarią, skupiska jungowskie dopiero zaczęły powstawać od lat 60., np. w Niemczech Zachodnich, Włoszech, Francji, Belgii, i Hiszpanii. Od czasu wojny Europa Wschodnia była praktycznie odcięta od jakiegokolwiek formalnego rozwoju psychoanalitycznego do lat 90. W międzyczasie, do lat 80. psychoanaliza przeszła wiele zmian: w jungowskim świecie duży nacisk kładziono na aspekty związane z granicami ('ramie', czyli vas bene clausum) w analizie i etyce zachowania i stopniowo malały różnice między tymi dwoma szkołami, jak również znaczący napływ nowych analityków ze Stanów Zjednoczonych w świecie analitycznej psychologii.
Nurt londyński
Lata rozwoju psychologii analitycznej zdominowane były przez napięcie pomiędzy Archetypowo-Symbolicznie zorientowanymi nurtami związanymi z Zurychem (gdzie nie obowiązują szkoleniowa terapia ani obserwacja przeniesienia) i nurtem zwanym 'londyńskim', pozostającym pod silnym wpływem Niezależnej Szkoły psychoanalitycznej (ang. Independent School), do której zaliczeni byli m.in. Melanie Klein, Donald Winnicott, Wilfred Bion, Donald Meltzer i Christopher Bollas. Mówiło się o niektórych że są 'krypto-jungistami'. To niechybnie zmodyfikowało klasyczne metody pracy rodem z Zurychu, przez używanie kozetki, zwiększenie ilości sesji do 4 razy w tygodniu, i położenie nacisku na analizę przeniesienia oraz przeciwprzeniesienia i wpływ rozwoju wczesnodziecięcego, według Michaela Fordhama (1905-1995), na dorosłe funkcjonowanie. Natomiast w szkoleniu obowiązywało obserwowanie jednego niemowlęcia, każdego tygodnia o tej samej godzinie przez minimum roku, z inspiracji Esther Bick.
Rywalizacja z klasycznym nurtem zuryskim
W Londynie, i w pewnym stopniu w Berlinie i w Stanach, odpadły na drugie miejsce zainteresowanie alchemią, mitologią. baśniami i funkcją transcendentną. Należy tu dodać, że brytyjska szkoła miała poważne wątpliwości co do aspektów 'kultowych' jakie towarzyszyły niektórym wątkom pracy Junga. Zerwanie Freuda z Jungiem odzwierciadliło się w Londynie kiedy 'tendencje zuryskie' ubiegały się o równouprawnienie w Londyńskim Towarzystwie Psychologii Analitycznej (ang.Society of Analytical Psychology – SAP) i nastąpił konflikt po czym, w latach 70 rozłam organizacyjny. Poprzez następne lata te dwa nurty konkurowały o pierwotną energię psychologii analitycznej, Zurych zaś zapewnił sobie mniejszościową reprezentację dzięki obecności w Londynie, 'jungisty', Gerharda Adlera (1904-1988) i jego sojuszników w nowym towarzystwie, (ang. Association of Jungian Analysts – AJA). Podobne konflikty potem wynikły w innych krajach europejskich.
Integracja na skali światowej?
Ostatnie lata dwudziestego wieku odnotowały gwałtowny wzrost zainteresowania psychologią analityczną w Izraelu, Australii, Nowej Zelandii, Brazylii, Korei Południowej, Japonii, Południowej Afryce, Austrii, Skandynawii, a ostatnio w krajach nadbałtyckich, Białorusi, Rosji, Polsce, Czechach, Ukrainie, na Węgrzech, w Serbii, Bułgarii, na Malcie oraz w Tunezji, następnie w Chinach, Meksyku, Argentynie, Chile i Wenezueli. Zawdzięcza się ten rozwój ogólnoświatowy po części administracji międzynarodowego towarzystwa w Zurychu i gotowość analityków każdej tendencji ze starej Europy i USA aby się poświęcić (ang. shuttle analysis), czyli odwiedzanie regularne na analizę i superwizję szkoleniową grup i kandydatów jungowskich w nowych państwach. Jest do zbadania o ile spadek pionierów psychologii analitycznej został przekształcony i czy zaważył język angielski w krajach 'misyjnych'. Pod koniec lat 90 było 2000, a w 2014, 3000 akredytowanych analityków jungowskich w obrębie IAAP.
Kongresy międzynarodowe IAAP, na które się zjeżdżają nie tylko analitycy, ale badacze, studenci i psychoanalitycy freudowscy, mają miejsce co trzy lata. W ostatnich latach organizowane były w Barcelonie, Cambridge w Anglii, Cape Town, Montrealu i Kopenhadze. Następny Kongres w 2016, szykuje się w Kyoto, Japonii.
Sytuacja w Polsce
Należy przypomnieć kiedy w 1955 roku powstało międzynarodowe towarzystwo psychologii analitycznej (ang.IAAP) w Zurychu, na swe osiemdziesiąte urodziny Jung przyjął miano pierwszego Prezydenta IAAP-u, Honoris Causa. W Polsce pierwsze stowarzyszenie pod auspicjami IAAP-u, Polskie Towarzystwo Psychologii Analitycznej – PTPA (zarejestrowane w 2001 r.), rozpoczęło 40 lat po jego śmierci, działania w celu szkolenia analityków i rozpowszechnienia analizy oraz psychoterapii jungowskiej. Następnie 30 stycznia 2010 zostało powołane do istnienia Polskie Towarzystwo Psychoanalizy Jungowskiej – PTPJ. 10 listopada 2018 grupa certyfikowanych polskich analityków jungowskich, członków PTPA i PTPJ, powołała Stowarzyszenie Analityków Jungowskich – SAJ. W sierpniu 2019 roku, na międzynarodowym kongresie IAAP w Wiedniu, SAJ otrzymało status pierwszej w Polsce grupy członkowskiej IAAP.
Pola badawcze psychologii analitycznej
Brytyjski psycholog analityczny i lekarz psychiatra, Roderick Peters, pisze: 'Od upadku alchemii wygórowanie nauk ścisłych tak zdominowało nasz światopogląd i tak doszczętnie pozbawiło materię swej duszy, że dla wielu ludzi ostateczny azyl substancji boskiej, stanowi ich własne ciało'. Taki pogląd nakłania psychologów analitycznych, jak zarówno psychoanalityków jungowskich, do badań, m.in.:
- Etnografia
- Zmiana klimatu
- Alchemia budownictwa i urbanistyki – Święta Geometria
- Teoria emergencyjna
- Epistemologia przeniesieniowa
- Synchroniczność
- Płaszczyzna psychoidu
- Rewizja teorii Archetypów
Pionierzy psychologii analitycznej
M. in. należy wymienić:
- Emma Jung
- Sabina Spielrein (jako pacjentka – potem była psychoanalitykiem)
- Toni Wolff
- Esther Harding
- Marie-Louise von Franz
- Erich Neumann
- Gerhard Adler
- Edward Edinger
- Edward Whitmont
- Joseph Campbell
- Adolf Guggenbühl-Craig
- Hilda Kirsch
- James Kirsch
- Michael Fordham
- Anthony Stevens
Znani Jungiści
- Mario Jacoby
- Elie Humbert
- Christian Gaillard
- François Martin-Vallas
- Beatrice Beebe
- John Beebe
- James Hillman
- Joseph Cambray
- Donald Kalshed
- George Hogenson
- Murray Stein
- Beverley Zabriskie
- Ann Ulanov
- Jean Knox
- Andrew Samuels
- Hester Solomon
- Jan Wiener
- Warren Colman
- Louis Zinkin
Zobacz też
- Carl Gustav Jung
- Dzieła Carla Gustava Junga
- Alchemia
- Archetyp
- Mandala (symbol)
- Rudolf Otto
- Etnografia
- Wolfgang Pauli
- Nieświadomość zbiorowa
Bibliografia
- Jolande Jacobi, Psychologia C.G. Junga
- Zenon Waldemar Dudek, Psychologia integralna Junga
- Elphis Christopher and Hester McFarland Solomon, ed., Jungian Thought in the Modern World, London – New York, Free Association Books, 2000
- Coline Covington And Barbara Wharton ed., Sabina Spielrein – Forgotten Pioneer of Psychoanalysis, Hove and New York, Brunner Routledge, 2003
- Frieda Fordham: An Introduction to Jung's Psychology, Foreword by C.G. Jung, Harmondsworth, Penguin Books Ltd. 3rd Edition, 1966
- Michael Fordham: Jungian Psychotherapy – A Study in Analytical Psychology, Chichester, John Wiley & Sons, 1978
- Heather Formaini, ed., Landmarks – Papers by Jungian Analysts from Australia and New Zealand, Manuka, The Australian and New Zealand Society of Jungian Analysts, 2001
- Michel Guibal et Jacques Nobécourt: Sabina Spielrein – Entre Freud et Jung, Paris, Aubier, 2004
- J.W.T. Redfearn: My Self, My Many Selves, Foreword by Rosemary Gordon, London – Orlando, Academic Press Inc. 1985
- Susan Rowland: Jung – A Feminist Revision, Cambridge, Polity Press in association with Blackwell Publishers, 2002
- Andrew Samuels: Jung and the Post-Jungians, London – Boston, Routledge & Kegan Paul, 1985
- Anthony Stevens: On Jung, London – Boston, Routledge, 1990
- Anthony Stevens: Archetype: A Natural History of the Self, London, Routledge, 1991
- http://www.revue.pa.com międzynarodowe czasopismo poświęcone psychologii analitycznej w języku francuskim
- Journal of Analytical Psychology, Wiley-Blackwell; http://www.wileyonlinelibrary.com/journal/joap międzynarodowe czasopismo poświęcone psychologii analitycznej w języku angielskim
Linki zewnętrzne
- Stowarzyszenie Analityków Jungowskich - SAJ: http://www.analitycyjungowscy.pl
- Polskie Towarzystwo Psychologii Analitycznej – PTPA: http://www.ptpajung.pl
- Polskie Towarzystwo Psychoanalizy Jungowskiej – PTPJ: http://www.analizajungowska.pl
- Międzynarodowe Towarzystwo Psychologii Analitycznej, IAAP: http://www.iaap.org/
- Polska strona poświęcona psychologii analitycznej C.G. Junga
- Polski Portal Psychologii Analitycznej C.G. Junga