Słuch – zmysł umożliwiający odbieranie (percepcję) fal dźwiękowych. Narządy słuchu nazywa się uszami. Słuch jest wykorzystywany przez organizmy żywe do komunikacji oraz rozpoznawania otoczenia.
U psa zakres słyszalnych dźwięków waha się w granicach od 15 do 30 000 Hz, zaś u przeciętnego człowieka zakres ten wynosi około 16 – 20 000 Hz. Fakt ten wykorzystywany jest przy produkcji urządzeń, które zapobiegają szczekaniu psów wydobywając dźwięki słyszalne dla psa, ale zupełnie obojętne dla ucha człowieka.
Według naukowców z Uniwersytetu Strathclyde w Glasgow najlepiej słyszącym zwierzęciem świata jest motyl barciak większy, bowiem rejestruje dźwięki o częstotliwościach do 300 kHz. Natomiast dźwięki o bardzo niskiej częstotliwości (tzw. infradźwięki) najlepiej słyszą gołębie.
Słuch człowieka
Fale dźwiękowe: Przez powietrze docierają do małżowiny usznej, następnie przewodem słuchowym zewnętrznym do błony bębenkowej. Pod wpływem drgań powietrza błona bębenkowa porusza przylegający do niej młoteczek. Drgania z młoteczka są przekazywane na kowadełko i strzemiączko, za pośrednictwem okienka owalnego trafiają do ucha wewnętrznego, gdzie drgania są zamieniane na impulsy nerwowe, które nerwem słuchowym (zob. droga słuchowa) docierają do ośrodków słuchowych w korze mózgowej.
Dźwięk skierowany przez małżowinę uszną do przewodu słuchowego zewnętrznego wprawia w drgania błonę bębenkową i tzw. aparat akomodacji tj. kosteczki słuchowe i mięśnie ucha środkowego. Dzięki ruchom podstawy ostatniej z trzech kosteczek – strzemiączka – w okienku owalnym błędnika, drgania akustyczne przenoszą się na płyny, jakimi wypełniony jest ślimak. Ponieważ płyny są nieściśliwe, na to aby podstawa strzemiączka mogła wykonać ruch w głąb ucha wewnętrznego, musi dojść do kompensacyjnego wychylenia – w stronę jamy bębenkowej – błony drugiego okienka ucha wewnętrznego zwanego okrągłym. Ta tzw. gra okienek jest niezbędnym warunkiem prawidłowego przenoszenia dźwięków drogą powietrzną, bębenkowo-kosteczkową.
Słuch człowieka – podstawowe dane
| Zakres słyszalnych częstotliwości | 16–20000 Hz |
| Zakres największej czułości ucha | 1000–3000 Hz |
| Zakres częstotliwości ludzkiej rozmowy | 500–3000 Hz |
| Próg słyszalności | 0 dB HL |
| Próg bólu | 110-140 dB HL |
| Uszkodzenie słuchu | 140 dB HL |
| Zakres rejestrowanych zmian ciśnienia | 0,00002-60 Pa |
| Minimalne wychylenie błony bębenkowej | 10−10 m; 1 Å |
| Wychylenie błony bębenkowej przy głośnym dźwięku o niskiej częstości | 0,1 mm |
| Liczba rozróżnialnych czystych tonów | ~3000 |
| Rozdzielczość częstotliwościowa ucha | 1 Hz przy 1000 Hz |
| Rozdzielczość kątowa ucha | 1-4° |
| Rozdzielczość czasowa ucha | 0,05 s |
| Ubytek słuchu z wiekiem (18–50 lat) | 0,5 dB/rok |
| Ubytek słuchu z wiekiem (powyżej 50 lat) | 1 dB/rok |
| Przeciętny ubytek słuchu w wieku 70 lat | 37 dB |
| Wyprzedzenie oko-usta przy czytaniu na głos | 0,5-2 s |
Źródło: Tablice Biologiczne. praca zbiorowa pod redakcją W. Mizierskiego. Warszawa: Adamantan, 2004. ISBN 83-7350-059-6.
Uszkodzenia słuchu
W zależności od ubytku słuchu można określić uszkodzenie słuchu jako uszkodzenie słuchu:
- w stopniu lekkim przy ubytku od 20 do 40 dB
- umiarkowanym przy ubytku od 40 dB do 70 dB
- znacznym przy ubytku od 70 dB do 90 dB
- głębokim przy ubytku powyżej 90 dB
Linki zewnętrzne
- Casey O’Callaghan, Auditory Perception, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy [online], CSLI, Stanford University, 24 kwietnia 2014, ISSN 1095-5054 [dostęp 2017-12-31] (ang.). (Percepcja słuchowa)