Selektywna rizotomia korzeni grzbietowych (ang. selective dorsal rhizotomy - SDR) – zabieg chirurgiczny polegający na częściowym przecięciu grzbietowych korzeni nerwowych stosowany w leczeniu spastyczności.
Podstawy fizjologiczne
U chorych ze spastycznością zwyczajne bodźce czuciowe docierające z kończyn dolnych do rdzenia kręgowego drogą korzeni grzbietowych wywołują nadmierny, odruchowy skurcz licznych mięśni. Przecięcie części włókien w korzeniach grzbietowych zmniejsza ilości impulsów czuciowych docierających do rdzenia, redukując ilość generowanych automatycznie impulsów ruchowych biegnących do mięśni. Dzięki temu mięśnie bardziej są pobudzane przez impulsy generowane na polecenie mózgu, a mniej odruchowo.
Wskazania
Podstawowym wskazaniem do operacji jest obecność znacznej spastyczności kończyn dolnych u pacjenta z rozpoznanym mózgowym porażeniem dziecięcym, nie zmniejszającej się przy użyciu metod nieinwazyjnych.
Zastosowanie w innych schorzeniach jest możliwe, ale mniej poznane.
Przebieg operacji
Worek oponowy jest odsłaniany metodą laminotomii lub laminektomii. Po otwarciu worka oponowego identyfikowane są korzenie grzbietowe odpowiadające poziomom od L1 do S1. Każdy z nich jest rozpreparowywany na nici korzeniowe. Przy pomocy zapisu EMG oceniana jest odpowiedź mięśni na stymulację elektryczną poszczególnych nici korzeniowych. Przecinane jest około 60-75% włókien każdego z korzeni grzbietowych L1 do S1 dających najbardziej nieprawidłową odpowiedź w zapisach EMG.
Spodziewane efekty
Radykalne zmniejszenie spastyczności kończyn dolnych widoczne jest bezpośrednio po operacji, natomiast stopień poprawy możliwości ruchowych poszczególnych pacjentów jest różny i zależy od stanu wyjściowego . U pacjentów potrafiących chodzić przed operacją obserwuje się poprawę szybkości i jakości chodu, u niektórych dzieci umożliwiającą chodzenie bez pomocy innych osób i sprzętów. Redukcja spastyczności zmniejsza również trudności ze zmianą pozycji (siadanie / wstawanie), często wpływając korzystnie na postawę, równowagę i rozwój psychofizyczny dzieci.
Zaletą tej operacji jest trwałość jej efektu. Inne opcje terapeutyczne, takie jak iniekcje toksyny botulinowej czy intratekalne podawanie baklofenu wiążą się z koniecznością powtarzania dawek leku.
Możliwe powikłania
Jak po każdej operacji w obrębie worka oponowego może wystąpić wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego oraz infekcja w miejscu operacji lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Specyficzne dla rizotomii powikłania występują bardzo rzadko, obejmują nadmierne zaburzenia czucia w kończynach dolnych oraz zaburzenia funkcji pęcherza moczowego i funkcji seksualnych .
Bibliografia
- T. S. Park, David D. Limbrick Jr: Selective Dorsal Rhizotomy for Spastic Cerebral Palsy. W: Youman's Neurological Surgery. Wyd. 6. Elsevier, 2011. ISBN 978-1-4160-5316-3.
