Soja warzywna. Медицинский портал Vrachi.name

Мы используем файлы cookie.
Продолжая использовать сайт, вы даете свое согласие на работу с этими файлами.

Soja warzywna

Подписчиков: 0, рейтинг: 0

Soja warzywna

Domena

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

Klasa

Nadrząd

Rząd

Rodzina

Podrodzina

Rodzaj

Gatunek

soja warzywna

Nazwa systematyczna

Glycine max (L.) Merr.
Interpr. Herb. amboin. 274. 1917

Synonimy

Glycine hispida (Moench) Maxim.
Phaseolus max L.
Soya max (L.) Piper

Zasięg

Owoce i nasiona

Mleko sojowe

Olej sojowy

Mąka sojowa

Soja warzywna, s. owłosiona, s. zwyczajna, s. szorstka (Glycine max (L.) Merr.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny bobowatych. Pochodzi z południowo-wschodniej Azji. W Polsce jest rzadko uprawiana, czasami przejściowo dziczejąca.

Morfologia

Łodyga: Dorasta do 1 m wysokości.
Liście: Złożone, trójlistkowe.
Kwiaty: Motylkowate (grzbieciste) o barwie fioletowej.
Owoce: Strąki szorstko owłosione. Zawierają 1-4 nasiona bogate w białko i tłuszcz. Są małe, owalne i mają różnorodne zabarwienie – od żółtego poprzez brunatne i zielone do czarnego.

Zastosowanie

Jest rośliną uprawną z grupy tzw. roślin strączkowych. Nasiona soi są bardzo ważnym surowcem do produkcji pasz i stanowią też cenny pokarm dla człowieka. Produkty spożywcze wytwarzane z soi są szczególnie chętnie włączane do diety przez wegetarian, jako alternatywa dla mięsa. Na bazie nasion soi wytwarza się takie produkty, jak: olej sojowy, mączka sojowa, kasza sojowa, mleko sojowe, tofu, tempeh, lecytyna. Preparaty z soi dodawane są do różnych przetworów, m.in. konserw mięsnych, wędlin – dodatek soi podnosi ich wartości odżywcze. Nasiona soi zawierają bardzo dużo w porównaniu z innymi roślinami, bo aż 30–50% białka, przy czym mają bardzo odpowiedni dla człowieka skład aminokwasów. Ponadto zawierają dużo tłuszczu (14–24%), oraz witaminy z grupy B.
Historia uprawy: pochodzi z Azji, prawdopodobnie wyhodowana została z soi ussuryjskiej. W Chinach uprawiana była od 4 tys. lat. Obecnie 45% areału jej upraw znajduje się w USA, skąd pochodzi około 55% światowej produkcji. Pozostali najwięksi producenci soi to Brazylia, Argentyna, Chiny oraz Indie. W Polsce jest rzadko uprawiana, gdyż wymaga ona dużo ciepła i stałych umiarkowanych opadów. Na niewielką skalę uprawiane są odmiany dostosowane do klimatu, jaki panuje w Polsce.
Choroby:

Najwięksi producenci soi (2008) (w milionach ton)
Stany Zjednoczone	80,5
Brazylia	59,9
Argentyna	46,2
Chiny	15,5
Indie	9,0
Paragwaj	6,8
Kanada	3,3
Boliwia	1,6
Indonezja	0,8
Łącznie na świecie	230,9 mln ton

Jest najważniejszą na świecie rośliną oleistą. Otrzymywanego z jej nasion oleju używa się do sałatek, do smażenia, wyrobu ciast i produkcji margaryny. W przemyśle wytwarza się z niego mydło, farby i smary.
Większość produkowanej soi stanowi soja transgeniczna. Udział soi GMO w ogólnoświatowej produkcji w 2008 roku wynosił 70%i stale wykazuje tendencję rosnącą.

Wartość odżywcza

Soja, nasiona suche

(100 g)

Wartość energetyczna

1723 kJ (412 kcal)

Białka

37,5 g

szczegółowe informacje

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	82%	82%	82%	82%
M	67%	67%	67%	67%

Węglowodany

32,7 g

szczegółowe informacje

Przyswajalne

17,0 g

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	13%	13%	13%	13%
M	13%	13%	13%	13%

Jednocukry

Glukoza

b.d. g

Fruktoza

b.d. g

Dwucukry

Sacharoza

4,8 g

Laktoza

0,0 g

Skrobia

4,8 g

Błonnik

15,7 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	63%	63%	75%	75%
M	41%	41%	52%	52%

Tłuszcze

19,6 g

szczegółowe informacje

Kwasy tł. nasycone

2,82 g

Kwasy tł. nienasycone

Jednonienasycone

4,07 g

Wielonienasycone

11,29 g

omega-3

1,49 g

α-Linolenowy (ALA)

1,49 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	135%	135%	135%	135%
M	93%	93%	93%	93%

omega-6

9,80 g

Linolowy (LA)

9,80 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	82%	82%	89%	89%
M	58%	58%	70%	70%

Woda

8,1 g

szczegółowe informacje

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,3%	0,3%	0,3%	0,3%
M	0,2%	0,2%	0,2%	0,2%

Witaminy

Witamina C

0,0 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Tiamina (B1)

0,690 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	63%	63%	63%	63%
M	58%	58%	58%	58%

Ryboflawina (B2)

0,189 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	17%	17%	17%	17%
M	15%	15%	15%	15%

Niacyna (B3)

1,18 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	8,4%	8,4%	8,4%	8,4%
M	7,4%	7,4%	7,4%	7,4%

Witamina B6

0,81 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	62%	62%	54%	54%
M	62%	62%	48%	48%

Foliany

0,280 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	70%	70%	70%	70%
M	70%	70%	70%	70%

Kobalamina (B12)

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina A

0,002 mg RAE

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,3%	0,3%	0,3%	0,3%
M	0,2%	0,2%	0,2%	0,2%

Witamina D

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina E

0,78 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	5,2%	5,2%	5,2%	5,2%
M	5,2%	5,2%	5,2%	5,2%

Makroelementy

Fosfor

743 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	106%	106%	106%	106%
M	106%	106%	106%	106%

Wapń

240 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	24%	24%	20%	20%
M	24%	24%	24%	20%

Magnez

216 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	70%	68%	68%	68%
M	54%	51%	51%	51%

Potas

2,132 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Sód

1 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,1%	0,1%	0,1%	0,1%
M	0,1%	0,1%	0,1%	0,1%

Mikroelementy

Jod

0,0063 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,2%	4,2%	4,2%	4,2%
M	4,2%	4,2%	4,2%	4,2%

Żelazo

8,9 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	49%	49%	111%	111%
M	111%	111%	111%	111%

Miedź

1,5 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	167%	167%	167%	167%
M	167%	167%	167%	167%

Cynk

3,46 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	43%	43%	43%	43%
M	31%	31%	31%	31%

Mangan

2,49 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	138%	138%	138%	138%
M	108%	108%	108%	108%

Dane liczbowe na podstawie:
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Wartość odżywcza

Soja. kiełki

(100 g)

Wartość energetyczna

610 kJ (146 kcal)

Białka

14,3 g

szczegółowe informacje

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	31%	31%	31%	31%
M	26%	26%	26%	26%

Węglowodany

9,6 g

szczegółowe informacje

Przyswajalne

7,0 g

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	5,4%	5,4%	5,4%	5,4%
M	5,4%	5,4%	5,4%	5,4%

Jednocukry

Glukoza

b.d. g

Fruktoza

b.d. g

Dwucukry

Sacharoza

0,4 g

Laktoza

0,0 g

Skrobia

1,0 g

Błonnik

2,6 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	10%	10%	12%	12%
M	6,8%	6,8%	8,7%	8,7%

Tłuszcze

6,7 g

szczegółowe informacje

Kwasy tł. nasycone

0,8 g

Kwasy tł. nienasycone

Jednonienasycone

0,8 g

Wielonienasycone

3,8 g

omega-3

0,6 g

α-Linolenowy (ALA)

0,6 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	55%	55%	55%	55%
M	38%	38%	38%	38%

omega-6

3,2 g

Linolowy (LA)

3,2 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	27%	27%	29%	29%
M	19%	19%	23%	23%

Woda

69,0 g

szczegółowe informacje

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,6%	2,6%	2,6%	2,6%
M	1,9%	1,9%	1,9%	1,9%

Witaminy

Witamina C

15,0 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	20%	20%	20%	20%
M	17%	17%	17%	17%

Tiamina (B1)

0,34 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	31%	31%	31%	31%
M	28%	28%	28%	28%

Ryboflawina (B2)

0,12 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	11%	11%	11%	11%
M	9,2%	9,2%	9,2%	9,2%

Niacyna (B3)

1,1 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	7,9%	7,9%	7,9%	7,9%
M	6,9%	6,9%	6,9%	6,9%

Witamina B6

0,18 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	14%	14%	12%	12%
M	14%	14%	11%	11%

Foliany

0,160 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	40%	40%	40%	40%
M	40%	40%	40%	40%

Kobalamina (B12)

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina A

0,001 mg RAE

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,1%	0,1%	0,1%	0,1%
M	0,1%	0,1%	0,1%	0,1%

Witamina D

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina E

0,2 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,3%	1,3%	1,3%	1,3%
M	1,3%	1,3%	1,3%	1,3%

Makroelementy

Fosfor

164 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	23%	23%	23%	23%
M	23%	23%	23%	23%

Wapń

67 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	6,7%	6,7%	5,6%	5,6%
M	6,7%	6,7%	6,7%	5,6%

Magnez

72 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	23%	23%	23%	23%
M	18%	17%	17%	17%

Potas

484 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	10%	10%	10%	10%
M	10%	10%	10%	10%

Sód

14 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,9%	0,9%	1,1%	1,2%
M	0,9%	0,9%	1,1%	1,2%

Mikroelementy

Jod

b.d. mg

Żelazo

2,1 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	12%	12%	26%	26%
M	26%	26%	26%	26%

Miedź

0,23 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	26%	26%	26%	26%
M	26%	26%	26%	26%

Cynk

1,2 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	15%	15%	15%	15%
M	11%	11%	11%	11%

Mangan

0,17 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	9,4%	9,4%	9,4%	9,4%
M	7,4%	7,4%	7,4%	7,4%

Dane liczbowe na podstawie:
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Wpływ na zdrowie

Metaanaliza przeprowadzona na badaniach obejmujących 452 916 uczestników wykazała liniową zależność pomiędzy spożyciem soi i obniżeniem ryzyka wystąpienia raka piersi. Mąka sojowa zawiera inhibitor trypsyny, który może być przyczyną przerostu trzustki. Hipertrofię i hiperplazję trzustki obserwowano u zwierząt po podaniu surowej mąki sojowej lub oczyszczonego inhibitora trypsyny. W postaci surowej soja zawiera wiele składników mogących negatywnie wpłynąć na organizm odżywiających się nią zwierząt. Czynniki antyodżywcze zmniejszają ilość przyswajanych aminokwasów, witamin i soli mineralnych. Do właściwego wykorzystania substancji odżywczych zawartych w soi konieczna jest obróbka cieplna.

W pojedynczych badaniach zaobserwowano spadek ilości wytwarzanego testosteronu u mężczyzn spożywających produkty sojowe, jednakże metaanaliza z 2010 neguje wyżej opisaną zależność. Zawarte w nasionach soi fitoestrogeny mogą potencjalnie wpływać na zdrowie zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Badania dostarczyły słabych przesłanek do stwierdzenia pozytywnych skutków spożycia soi na zdrowie kobiet. Między innymi badano zmniejszenie ryzyka wystąpienia nowotworów w okresie poprzedzającym menopauzę. Badania wpływu produktów sojowych na zdrowie mężczyzn dotyczyły między innymi wpływu na płodność i jakość nasienia. Negatywny wpływ na jakość nasienia nie został potwierdzony.