Spirometryczna próba prowokacyjna

Spirometryczna próba prowokacyjna – badanie diagnostyczne służące do wykazania nadreaktywności oskrzeli.

W zależności od zastosowanej w trakcie testu substancji, można wykazać nieswoistą lub swoistą nadreaktywność oskrzeli.

Wykonanie próby

Przed badaniem wykonuje się spirometrię, tak zwaną spirometrię podstawową. Następnie podaje się drogą wziewną substancję badaną w dawkach wzrastających w postępie geometrycznym. W przypadkach oznaczania nadwrażliwości nieswoistej podaje się metacholinę lub histaminę, w przypadkach oznaczania swoistej nadwrażliwości podaje się alergeny, na które chce się wykazać nadwrażliwość.

Po inhalacji każdej dawki ocenia się zmianę natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej (FEV1) w porównaniu z wartościami uzyskanymi w spirometrii podstawowej. Zmniejszenie FEV1 o 20% lub więcej uznaje się za istotne klinicznie. Dawka, która wywołuje taki spadek, oznaczana jest jako PD₂₀ lub jeśli wyraża stężenie substancji, która wywołuje to obniżenie, określana jest jako PC₂₀.

Interpretacja wyników

• PC₂₀ poniżej 1 mg/ml – nadreaktywność znaczna
• PC₂₀ 1–4 mg/ml – nadreaktywność umiarkowana
• PC₂₀ 4–16 mg/ml – nadreaktywność graniczna
• PC₂₀ powyżej 16 mg/ml – brak nadreaktywności

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania bezwzględne

• ciężka obturacja (FEV1 poniżej 1,2 l) w spirometrii podstawowej
• zawał mięśnia serca lub zdarzenie mózgowonaczyniowe w ciągu ostatnich 3 miesięcy
• tętniak
• brak współpracy lub niemożność zrozumienia procedury badania

Przeciwwskazania względne

• znaczna nadreaktywność oskrzeli ujawniająca się podczas powtarzalnych spirometrii, przejawiająca się postępującym spadkiem FEV1
• umiarkowana obturacja (FEV1 u mężczyzn poniżej 1,5 l, a u kobiet – poniżej 1,2 l)
• zakażenie układu oddechowego w ciągu ostatniego miesiąca
• nadciśnienie tętnicze niekontrolowane
• ciąża
• padaczka

Uwagi

Spirometryczne próby prowokacyjne alergenami swoistymi są prawie wyłącznie wykonywane w ramach badań naukowych. W przypadku astmy aspirynowej wykonuje się próbę prowokacyjną z aspiryną, natomiast w przypadkach astmy wysiłkowej wykonuje się spirometryczne próby wysiłkowe.

Bibliografia

• Astma i POChP w pytaniach i odpowiedziach. Pod red. P. Kuny, W. Pierzchały i M. Jankowskiego. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2008. ISBN 978-83-7430-152-7.