| |||||||||
| Klasyfikacja systematyczna wyznania | |||||||||
|
chrześcijaństwo └ kwakrzy | |||||||||
| |||||||||
Szejkersi (lub Szejkerzy, ang. Shakers) – protestancka grupa religijna, nazwana oficjalnie: Zjednoczone Towarzystwo Wyznawców Powtórnego Przyjścia Chrystusa. To wyjątkowe wyznanie protestanckie, nakazujące celibat.
Pochodzenie nazwy
Nazwa „shakers”, czyli dosłownie „drżący”, była skrótem od obraźliwego określenia „shaking quakers” („Drżący kwakrzy”), co pochodziło od sposobu zachowania wyznawców w czasie nabożeństw (drżenie, tańce, krzyki i mówienie w nieznanych językach). To niecodzienne zachowanie wynikało z nauk Matki Ann Lee (założycielki szejkersów), która głosiła możliwość osiągnięcia pełnej świętości, a drżenia, tańce itp. miały być znakiem oczyszczania się duszy z grzechów przy pomocy Ducha Świętego. Matka Ann stopniowo zaczęła być uważana za wcielenie doskonałości Boga w kobiecej postaci.
Historia
Według ustnych (niepotwierdzonych) przekazów grupę założyło w 1706 pięciu francuskich kamizardów (uciekinierów z powstania kamizardów), którzy głosili bliski koniec świata wśród purytanów w Anglii. Również niepotwierdzony jest przekaz, że w 1747 kaznodzieja James Wardley głosił Matce Ann przesłanie, które miało być mu przekazane przez „francuskich proroków”.
Faktem jest, że Matka Ann założyła tę grupę religijną dopiero w 1772 w Manchesterze, nawracając kilku członków kwakierskiej grupy religijnej Jamesa i Jane Wardleyów, a 2 lata później dziewięciu szejkersów przeniosło się do Nowego Jorku. W Ameryce grupa szybko powiększała się za sprawą nawróceń oraz adopcji sierot.
W połowie XIX w. było już 19 szejkerskich wspólnot rolniczych z około 200 tysiącami mieszkańców (z tego tylko 6 tys. osób miało pełne członkostwo w grupie) w Nowej Anglii (od początku XIX w. także w Ohio i Kentucky). Jednak był to maksymalny sukces w historii tego wyznania, które od tamtej pory systematycznie traciło wyznawców, a obecnie liczy zaledwie czterech członków (wszyscy mieszkają w Sabbathday Lake, Maine).
Przyczyną zaniku wspólnot szejkerskich były zmiany ekonomiczne (spadek znaczenia produkcji rolnej i rzemieślniczej rujnował te wspólnoty) oraz brak przyrostu naturalnego na skutek rytualnego celibatu (adopcja dzieci była zbyt ograniczona, żeby uratować wspólnoty przed wymarciem). W 1960 wprowadzono w USA prawny zakaz adopcji przez grupy religijne, co przypieczętowało zagładę szejkersów. Obecnie podejmowane są próby zachowania ostatniej osady szejkersów i przekształcenia jej w muzeum.
Wspólnoty szejkerskie
Każda osada była podzielona na tzw. rodziny, nazwane od kierunków świata. Każdy dom był zbudowany tak, aby maksymalnie odseparować mężczyzn i kobiety (np. oddzielne wejścia i schody). Osady nazwane były towarzystwami (society), a połączone co najmniej dwie tworzyły biskupstwo (bishopric). Na czele każdego towarzystwa stała rada starszych (Board of Elders).
Po śmierci Matki Ann w 1784 wspólnotami zarządzali kolejno: James Whittaker, Joseph Meacham i Lucy Wright, którzy stopniowo wprowadzili komunizm chrześcijański (wspólną własność), jednak zachowali możliwość posiadania własności prywatnej dla tych rodzin, które tego chciały. Szejkersi odnieśli początkowo znaczny sukces ekonomiczny, byli pracowitymi i cenionymi robotnikami i rolnikami.
Kultura
Szejkerki ubierały się w chustkę i czepek, a szejkersi nosili długie włosy, równo przycięte nad czołem. Stworzyli własny prosty i funkcjonalny styl w meblarstwie (szczególnie krzesła były wytwarzane na masową skalę). Obecnie są one wysoko cenione w USA (ostatnio sprzedano takie krzesło za 100 tys. dolarów). Budowali proste, pozbawione ozdób i pomalowane na biało domy modlitwy, w których odbywały się ekstatyczne nabożeństwa. Napisali tysiące pieśni religijnych (niektóre zawierały słowa z „nieznanych języków”, pochodzących z objawień) i stworzyli wiele tańców. Byli także twórcami oryginalnej muzyki, będącej mieszaniną stylów. Byli wynalazcami kilku maszyn, usprawniających pracę na roli. Specjalizowali się w uprawie ziół i nasiennictwie.
Doktryna
- Bóg łączy w sobie cechy mężczyzny i kobiety (stworzonych na jego podobieństwo); Jezus był „męską manifestacją” Boga, a Matka Ann – jego „żeńską manifestacją”
- Matka Ann uosabia powtórne przyjście Jezusa na ten świat
- wiara w ponowne przyjście Matki Ann
- świętowanie urodzin Matki Ann jako głównego święta religijnego
- wyznawców obowiązuje celibat – małżeństwo i rodzenie dzieci są oceniane jako znacznie gorsze od dziewictwa (antyseksualizm), z tego powodu większość szejkersów adoptowała sieroty; chłopcy po ukończeniu 21 lat musieli wybierać, czy chcą pozostać szejkersami, czy porzucić to wyznanie
- każdy szejkers powinien przejawiać Cztery Cnoty: dziewiczą czystość, komunizm chrześcijański, wyznanie grzechów i oddzielenie od świata.
- pacyfizm chrześcijański jako zasada wiary (odmowa służby wojskowej i składania przysięgi) – szejkersi byli z tego powodu represjonowani – uwięziono Matkę Ann i radę starszych podczas wojny o niepodległość
- spirytualizm religijny i „duchowe uzdrawianie” chorych – do roku 1847 szejkersi regularnie konsultowali się z duchami, które przekazywały im przesłania od Matki Ann
- mężczyzna i kobieta są sobie równi i mają takie same prawa i obowiązki; wspólnotą kieruje rada starszych, składająca się z takiej samej liczby osób obu płci; radzie przewodniczą: „diakon” i „diakonisa”
- praca jest wysoko ceniona i uznawana za „drogę do Boga”
Nabożeństwa składają się z modlitw, śpiewania pieśni, z tańców i rytuałów o ustalonym porządku i stylu.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Artykuł o szejkersach. religiousmovements.lib.virginia.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-07-30)]. (ang.)
- Muzyka szejkersów
- wspólnota w Sabbathday Lake