Tęgoryjec dwunastnicy (Ancylostoma duodenale) – pasożyt człowieka należący do typu nicieni. Dorosły osobnik ma niespełna 2 cm długości i ciało jasnoróżowego koloru. Żyje w dwunastnicy.

Do zakażenia dochodzi przez połknięcie jaj znajdujących się w zanieczyszczonej wodzie lub na niedomytych owocach i warzywach. Larwy mogą aktywnie wwiercać się przez skórę do naczyń krwionośnych, np. przez skórę stóp osób chodzących boso.

Żywi się nabłonkiem dwunastnicy i wysysaną ze ściany dwunastnicy krwią; wywołuje niedokrwistość. Niekiedy przy długotrwałym i znacznym zarażeniu może powodować śmierć. Występuje w strefie subtropikalnej, bardzo rzadko w południowej Europie.

Choroba przez niego wywoływana nazywana jest ancylostomozą, rzadziej ancylostomiozą lub ancylostamatozą.

Dawniej choroba często dotykała górników, stąd czasem używana nazwa choroby: „choroba górników” lub „blednica egipska”.

Spokrewniony gatunek Necator americanus występuje w Nowym Świecie, a inne gatunki z rodzaju Ancylostoma oraz Uncinaria stenocephala atakują głównie psy i koty.

Stwierdzono, iż osoby z łagodnym zakażeniem tęgoryjcem rzadziej przejawiają objawy niektórych chorób autoimmunologicznych, takich jak alergie, astma czy choroba Leśniowskiego-Crohna. W kilku ośrodkach (np. University of Nottingham, University of Iowa) prowadzone są badania nad wywołaniem kontrolowanej infestacji tęgoryjcem w celach terapeutycznych.

Bibliografia

Parazytologia i akaroentomologia medyczna. Antoni Deryło (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 245–248. ISBN 83-01-13804-1.
"Zoologia bezkręgowców" – W.A. Dogiel
Youngson R., Collins; Słownik Encyklopedyczny; Medycyna, RTW, 1997 ISBN 83-86822-53-8

Kontrola autorytatywna (takson):

J9U: 987007294729005171

Encyklopedia internetowa:

Britannica: animal/Ancylostoma-duodenale

Identyfikatory zewnętrzne:

BioLib: 88456
EoL: 2921231
EUNIS: 250604
GBIF: 4558924
INaturalist: 417519
NCBI: 51022