Мы используем файлы cookie.
Продолжая использовать сайт, вы даете свое согласие на работу с этими файлами.
Treny
Другие языки:

Treny

Подписчиков: 0, рейтинг: 0
Treny
Ilustracja
Wydanie Trenów z 1583 roku
Autor

Jan Kochanowski

Typ utworu

cykl trenów

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Kraków

Język

polski

Data wydania

1580

Wydawca

Drukarnia Łazarzowa

Tren 1 w wydaniu z 1585
Kochanowski i Urszulka, obraz Jana Matejki
Pomnik Urszulki wzniesiony na miejscu lipy J. Kochanowskiego, 1868 r.

Treny – cykl trenów Jana Kochanowskiego składający się z 19 wierszy, poświęconych jego zmarłej w dzieciństwie córce Urszuli.

Treny były pisane przez kilka lub kilkanaście miesięcy. Zostały wydane w 1580 r. w Krakowie (wznowione w 1583 i 1585).

Treść cyklu

Poeta napisał 19 trenów, numerowanych cyframi rzymskimi. Poprzedził je dedykacją: „Orszuli Kochanowskiej, wdzięcznej, uciesznej, niepospolitej dziecinie...”, zaś w drugim wydaniu dołączył utwór Epitafium Hannie Kochanowskiej (poświęcony zmarłej niedługo po Urszuli córce Hannie).

Są to utwory o charakterze lamentacyjno-refleksyjnym. Rozpamiętywanie śmierci dwuipółletniej córki prowadzi do rozważań nad nieprzydatnością filozofii stoickiej jako remedium na rozpacz, a także do kryzysu wiary, który poeta próbuje przezwyciężyć w ostatnich utworach zbioru. W ostatnim trenie ukazuje mu się matka, która pociesza go wizją życia pozagrobowego, oraz napomina, by nie trwał w rozpaczy. Treny są najbardziej osobistym dziełem poety, stanowią wypowiedź autobiograficzną.

Konstrukcja dzieła

Kochanowski pisząc Treny, odwołał się do topiki epicedium, tj. mów pogrzebowych, której bohaterami mogli być zasłużeni i znani ludzie (personae graves). Ponieważ jednak bohaterem Trenów było zmarłe dziecko (persona levis), twórca wybrał formę trenu, która miała bardziej wszechstronne zastosowanie. Na topikę epicedium składały się następujące punkty inwencyjne:

  • pochwała zmarłego,
  • lament,
  • ukazanie wielkości poniesionej straty,
  • pocieszenie (tzw. konsolacja),
  • napomnienie, by dłużej nie trwać w żałobie.

Poeta wykorzystał utrwalone w tradycji elementy gatunku, ale nie przestrzegał ściśle ich kolejności (zwłaszcza początkowe toposy potraktował swobodnie, zakończenie stanowi już regularne pocieszenie i napominanie), wprowadził także do cyklu rozważania o charakterze światopoglądowym.

Dziedzictwo

W 1930 roku poeta Józef Wittlin napisał Tren XX, w czytelny sposób nawiązujący do cyklu Kochanowskiego. Także Władysław Broniewski w wierszu Jesionowa trumna nawiązał tematyką do Trenów.

Urszula Kochanowska jest bohaterką i narratorką wiersza Bolesława Leśmiana pod tym tytułem. Marian Hemar w jednoaktówce Ostatni Tren wplótł (ułożony przez siebie, a naśladujący mistrzowsko poetykę Kochanowskiego) Dwudziesty Tren do rozmowy Jana z Czarnolasu z Aniołem Polskiej Poezji.

Analogiczna twórczość

Kilka utworów po śmierci dzieci ułożył rzymski poeta Stacjusz. Z utworów renesansowych wskazać należy utwory włoskich humanistów: Domizia Broccarda (XV w.), Angela di Costanzo (XVI w.) czy zwłaszcza Giovanniego Pontana (Tumuli, Naeniae - zbiory wydane na początku XVI w., ułożone po śmierci córki), którego twórczość Kochanowski najprawdopodobniej znał.

Utwory o podobnym charakterze tworzył niemiecki poeta Friedrich Rückert (1788–1866). Po śmierci dwójki swoich dzieci na płonicę napisał 428 wierszy im poświęconych (niem. Kindertodtenlieder, pol. dosł. Pieśni pogrzebowe dla dzieci).

Bibliografia

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Новое сообщение