Trokar - narzędzie chirurgiczne w kształcie prowadnicy rurowej (kaniula, koszulka), w której umieszczony jest trzpień ze stali, lub twardego plastiku (mandryn, obturator, sztyft) o ostrym bądź tępym zakończeniu. Trokary stosuje się w chirurgii endoskopowej w celu wytworzenia kanału przez powłoki ciała do jamy otrzewnej, jamy opłucnej, przestrzeni zaotrzewnowej bądź innych części ciała. Po osadzeniu trokaru usuwa się mandryn, a pozostawiona metalowa, lub plastikowa kaniula jest wykorzystywana jako port umożliwiający wprowadzanie narzędzi endoskopowych. Kaniule trokaru posiadają na końcach uszczelki zapobiegające ucieczce gazu wprowadzonego do jamy ciała w celu utrzymania odmy. Techniki endoskopowe najczęściej stosuje się w operacjach na narządach jamy brzusznej (laparoskopia).
W weterynarii trokar można stosować w celu upuszczenia gazów przy wzdęciach (np. przy wzdęciu żwacza u bydła).
Historia
Trokary były używane już w starożytności do upuszczania np. płynu z jamy otrzewnej. W XIX w. nastąpił ich dalszy rozwój. Skonstruowano wiele nowych urządzeń, które najczęściej służyły do odbarczenia z płynu worka osierdziowego, jamy opłucnej i jamy otrzewnej.
