| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk medycznych | |
| Specjalność: gastroenterologia | |
| Alma Mater | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Uczelnia | |
Walery Jan Jaworski (ur. 20 marca 1849 we Florynce, zm. 17 lipca 1924 w Krakowie) – lekarz, profesor, jeden z pionierów polskiej gastrologii.
Życiorys
Urodził się w rodzinie księdza greckokatolickiego. Uczył się w szkole w Sanoku. W 1868 ukończył gimnazjum w Przemyślu. W latach 1868-1871 studiował na Akademii Technicznej we Lwowie. Uzyskał uprawnienia nauczyciela nauk przyrodniczych. Po przeniesieniu się do Krakowa podjął studia na Wydziale Filozoficznym UJ, gdzie do 1873 uczył się chemii, fizyki i matematyki. W 1874 podjął studia na Wydziale Lekarskim UJ, które ukończył w 1879. Przez kilka lat był profesorem chemii w szkole realnej w Krakowie. Dyplom doktora wszech nauk lekarskich otrzymał rok później. Kształcił się w później w Erlangen pod kierunkiem dr. Laube. Habilitował się w 1883, a sześć lat później otrzymał profesurę nadzwyczajną przy klinice prof. Edwarda Korczyńskiego. Profesurę zwyczajną otrzymał w 1895. Był jednym z pionierów radiologii w Polsce. W 1896 r. zorganizował i kierował pierwszą w Krakowie uniwersytecką pracownią rentgenowską. Wykonał pierwsze na świecie badania radiologiczne żołądka ze środkiem kontrastującym (był to dwutlenek węgla). W 1906 Jaworski pełnił funkcję kierownika Katedry Chorób Wewnętrznych oraz dyrektora Kliniki Lekarskiej (zostając następcą zmarłego prof. Korczyńskiego), na których to stanowiskach pozostał do roku 1919, kiedy zrezygnował z kierowania kliniką. Członek Komitetu Obywatelskiego Polskiego Skarbu Wojskowego w sierpniu 1914. W 1920 przeszedł na emeryturę. W uznaniu zasług dla rozwoju medycyny i nauki w Polsce otrzymał w 1921 roku tytuł honorowego profesora UJ.
Zajmował się kwestiami trawienia, mechanizmem i chemizmem czynności żołądka. W opublikowanej w 1899 książce Podręcznik chorób żołądka opisał bakterie Helicobacter pylori (nazwane przez niego Vibrio rugula) i zasugerował, że mogą one powodować choroby układu trawienia. Ponieważ książka ukazała się tylko w języku polskim, a Jaworskiemu nie udało się wyhodować tych bakterii w warunkach laboratoryjnych, jego odkrycie przeszło bez echa.
Za ich ponowne odkrycie i potwierdzenie tej tezy w 2005 Robin Warren i Barry Marshall zostali uhonorowani Nagrodą Nobla.
W 1900 założył w Krakowie pierwsze w Polsce muzeum historii medycyny.
Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Nazwisko Jaworskiego upamiętnia eponim – objaw Jaworskiego, który ma znaczenie w rozpoznaniu zapalenia wyrostka robaczkowego
Bibliografia
- Maksymilian Blassberg. Działalność naukowa i prace Walerego Jaworskiego. Z dziejów nauki polskiej. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 157, Nr 7 z 1925.
- Stanisław Kośmiński: Słownik lekarzów polskich obejmujący oprócz krótkich życiorysów lekarzy Polaków oraz cudzoziemców w Polsce osiadłych, dokładną bibliografią lekarską polską od czasów najdawniejszych aż do chwili obecnej. Warszawa: 1888, s. 604.
- Następca prof. Korczyńskiego. „Nowości Illustrowane”. Nr 6, s. 13, 10 lutego 1906.
Linki zewnętrzne
- Artykuł o Walerym Jaworskim. www3.uj.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-23)]. (strona zarchiwizowana przez Wayback Machine)
- Opublikowane prace Jaworskiego
- Publikacje Walerego Jaworskiego w serwisie Polona.pl