Wawrzynek (Daphne L.) – rodzaj roślin z rodziny wawrzynkowatych. Liczy co najmniej 95 gatunków. Rośliny te występują w Eurazji i Afryce Północnej, z czego w Europie obecnych jest 17 gatunków. Największe zróżnicowanie jest w Azji wschodniej, tylko w Chinach rosną 52 gatunki, z czego 41 to endemity, cztery gatunki rosną w Japonii, jeden na Kamczatce. W Polsce występują w naturze dwa gatunki – wawrzynek główkowaty D. cneorum i wawrzynek wilczełyko D. mezereum.

Są to krzewy rosnące często na terenach górskich, na skałach (zwykle wapiennych) i piargach oraz w lasach. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne, głównie dla silnie aromatycznych kwiatów, rozwijających się zazwyczaj zimą i wczesną wiosną. Wawrzynek genkwa D. genkwa wykorzystywany jest w Chinach jako bezpieczny i skuteczny środek aborcyjny, poza tym z włóknistej kory wyrabia się z niego papier i sznury. Podobnie do wyrobu papieru wykorzystuje się korę Daphne bholua i Daphne papyracea, uprawiane poza tym jako ozdobne. Wawrzynek gnidyjski Daphne gnidium wykorzystywany był jako lek przeczyszczający. Zastosowania lecznicze wielu gatunków współcześnie nie są wykorzystywane ze względu na dowiedzione ich toksyczne działanie. Ajnowie wykorzystywali zagęszczony sok Daphne kamtschatica do zatruwania strzał wykorzystywanych przy polowaniu na wieloryby.

Morfologia

Pokrój: Krzewy i półkrzewy osiągające zwykle do 2 m wysokości, z mocną, włóknistą korą. Pędy owłosione lub nagie.
Liście: Zimozielone lub opadające na zimę, skrętoległe, tylko u wawrzynka genkwa naprzeciwległe. Liście pojedyncze, krótkoogonkowe, całobrzegie, często z wyraźną żyłką centralną.
Kwiaty: Zebrane w główkowate kwiatostany lub skrócone grona, rzadziej wiechowate, wydłużone grona lub kłosy, zwykle na szczytach pędów, rzadziej w kątach liści. Poszczególne kwiaty są jednopłciowe lub obupłciowe, krótkoszypułkowe lub siedzące, 4- lub 5-krotne. Rurka kielicha biała, żółta do różowej, walcowata do dzwonkowato rozszerzona, na końcach z wolnymi łatkami wyprostowanymi lub odgiętymi, dłuższymi lub krótszymi. Płatków korony brak. Pręciki rozwijają się w dwóch okółkach w liczbie dwukrotnie większej od liczby działek. Mają krótkie, czasem całkiem zredukowane nitki. Zalążnia jednokomorowa, jajowata, na szczycie z pojedynczą, krótką szyjką zwieńczoną główkowatym znamieniem.
Owoc: Soczysta lub skórzasta jagoda, czasem otoczona pozostałościami trwałego kielicha, zwykle żółta lub czerwona. Zawiera pojedyncze nasiono.

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Daphneae, podrodziny Thymelaeoideae, rodziny wawrzynkowatych Thymelaeaceae, będącej jedną ze starszych linii rozwojowych rzędu ślazowców.

Niejasna jest relacja tego rodzaju w stosunku do rodzaju Wikstroemia, który czasem jest w efekcie tu włączany, podobnie w niektórych ujęciach włączane są tu rodzaje Eriosolena i Rhamnoneuron.