| Hepatitis viralis E | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 |
B17.2 |
|---|---|
Wirusowe zapalenie wątroby typu E, WZW typu E (ang. hepatitis E) – choroba zakaźna układu pokarmowego z grupy wirusowych zapaleń wątroby, której przyczyną jest wirus zapalenia wątroby typu E (HEV). Jest ona najprawdopodobniej najczęstszą przyczyną ostrego wirusowego zapalenia wątroby – rocznie dochodzi do okołu 20 mln zachorowań a liczbę zgonów rocznie szacuje się na 70 tysięcy.
Epidemiologia
Choroba przenosi się drogą odzwierzęcą (zoonoza), pokarmową, przez transfuzję skażonej krwi oraz bezpośredni kontakt między ludźmi (rzadko).
Rozróżnia się dwa typy występowania choroby:
- typ epidemiczny – występuje w krajach rozwijających się, jest spowodowany przez HEV 1 i 2 (co powoduje zwiększoną śmiertelność u ciężarnych). Choroba w tym typie przenosi się najczęściej przez skażoną wodę, możliwe jest wystąpienie dużych epidemii. Najczęściej chorują młodzi mężczyźni w wieku 15–39 lat.
- typ sporadyczny – pojawia się na całym świecie, najczęściej w krajach rozwiniętych, powoduje go HEV 3 i 4. Choroba przenosi się poprzez źle obrobioną cieplnie wieprzowinę, owoce morza i dziczyznę. Rezerwuarami wirusa są zwierzęta, nie występuje przenoszenie między ludźmi. Najczęściej dotyka ona osoby starsze w wieku 40–60 lat.
W Polsce do dzisiaj odnotowano jedynie nieliczne przywleczenia.
Etiologia
Patogenem wywołującym chorobę jest wirus zapalenia wątroby typu E. Jego przynależność systematyczna nie została ustalona, w zależności od źródeł podaje się, że należy do rodziny Hepeviridae lub kaliciwirusów. HEV jest wirusem RNA mającym cztery genotypy: HEV 1, 2, 3 i 4. Dwa pierwsze genotypy odpowiadają za występowanie epidemiczne w krajach rozwijających się, a dwa ostatnie za wystąpienia sporadyczne.
Patogeneza
Patogeneza wirusowego zapalenia wątroby typu E nie została w pełni poznana. HEV najpewniej namnaża się w przewodzie pokarmowym. Następnie wywołuje on odpowiedź humoralną oraz pobudza limfocyty T CD4+ i CD8+. W przypadku zakażenia genotypami 1 i 2 ponadto dochodzi do nadmiernej produkcji cytokin, co może być przyczyną zwiększenia śmiertelności u ciężarnych kobiet. Możliwa jest reinfekcja.
Objawy i przebieg
Do 80% zakażonych nie przejawia objawów. W pozostałych przypadkach okres inkubacji trwa od 2 do 9 tygodni. Obraz kliniczny przypomina wirusowe zapalenie wątroby typu A: na początku pojawiają się nudności i gorączka, po czym występują wymioty, powiększenie wątroby, bóle brzucha, brak łaknienia i złe samopoczucie. Zakażenie HEV 1 i 2 częściej prowadzi do żółtaczki niż zakażenia genotypami 3 i 4, które przebiegają łagodniej. Niekiedy u osób z zaburzoną odpornością może dojść do nadostrej niewydolności wątroby.
Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu E
W sytuacji zakażenia HEV 3 i przy obecności czynników ryzyka (np. immunosupresji) może dojść do zakażenia przewlekłego. Zazwyczaj jest ono bezobjawowe, ale może wystąpić zmęczenie, gorączka, żółtaczka i ból brzucha. W jego przebiegu może dojść do postępującej niewydolności wątroby, marskości i nadciśnienia wrotnego.
Rozpoznanie
Najczulszą metodą diagnostyczną jest próba wykrycia RNA wirusa w kale lub krwi za pomocą PCR, natomiast podstawą rozpoznawania choroby jest wykrywanie przeciwciał z klas IgG i IgM skierowanych przeciwko HEV z użyciem testów ELISA. Chorobę należy różnicować z innymi wirusowymi zapaleniami wątroby.
Leczenie
Opracowano jedynie leczenie objawowe. Zaleca się zastosowanie rybawiryny w przypadku zakażenia HEV 3 u chorych, którzy stosują leki immunosupresyjne lub z chorobami wątroby. W celu leczenia przewlekłego WZW typu E proponuje się początkowo zmniejszenie dawek leków immunosupresyjnych (jeśli pacjent je przyjmuje) oraz terapię rybawiryną i interferonem. W przypadku wystąpienia marskości wątroby u pacjentów z przewlekłą postacią choroby należy dokonać jej przeszczepienia.
Powikłania
Choroba wywołana przez HEV 2 i 3 wiąże się z wieloma powikłaniami. Niektóre z nich to:
- choroby układu nerwowego: zespół Guillaina-Barrégo (najczęściej), zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, poprzeczne zapalenie rdzenia, porażenie nerwu twarzowego, neuropatia obwodowa, zapalenie nerwu przedsionkowego, niezborność ruchów, poliradikulopatia,
- zapalenie trzustki,
- błoniaste lub błoniastorozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek,
- anemia aplastyczna,
- zapalenie stawów.
Rokowanie
Śmiertelność choroby wywołanej przez HEV 1 lub 2 wynosi około 0,2–4%, jednak u niemowląt sięga ona nawet 10%; przebiega ona groźniej u osób z chorobą wątroby wywołaną przez alkohol. Zakażenie u kobiet w ciąży tymi genotypami niesie ze sobą wysoką śmiertelność (10–25%) i duże ryzyko powikłań, takich jak np. zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, śpiączka wątrobowa lub wewnątrzmaciczne obumarcie płodu.
Historia
Zapalenie wątroby typu E zostało opisane po raz pierwszy w roku 1978, natomiast wirus zapalenia wątroby typu E został odkryty w roku 1983 u radzieckich żołnierzy w Afganistanie, którzy przejawiali objawy zapalenia wątroby. Do choroby doszło następnie u naukowca badającego próbki, w którego stolcu wykryto cząsteczki wirusa.
Zobacz też
Bibliografia
- Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski: Interna Szczeklika 2017. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2017, s. 1139–1140. ISBN 978-83-7430-517-4.
- Zdzisław Dziubek, Ewa Duszczyk: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Wyd. IV. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 313, 318–319. ISBN 978-83-200-4534-5.
