Мы используем файлы cookie.
Продолжая использовать сайт, вы даете свое согласие на работу с этими файлами.
Wroniec (roślina)
Другие языки:

Wroniec (roślina)

Подписчиков: 0, рейтинг: 0
Wroniec
Ilustracja
Wroniec widlasty
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

widłaki

Rząd

widłakowce

Rodzina

widłakowate

Rodzaj

wroniec

Nazwa systematyczna
Huperzia Bernh.
J. Bot. (Schrader) 1800(2): 126. Oct-Dec 1801
Typ nomenklatoryczny

H. selago (Linnaeus) Bernhardi

Wroniec (Huperzia Bernh.) – rodzaj roślin należący do rodziny widłakowatych. W wąskim ujęciu (w systemie PPG I z 2016) obejmuje 25 gatunków (w niektórych ujęciach liczba gatunków zmniejszana jest do 10–15). Są to rośliny naziemne, czasem też naskalne, rosnące w strefie klimatu umiarkowanego i arktycznego oraz w górach w strefie międzyzwrotnikowej. Zasiedlają zwykle lasy i siedliska w strefie alpejskiej. We florze Polski występuje tylko jeden gatunek – wroniec widlasty Huperzia selago.

Nazwa naukowa rodzaju nadana została dla upamiętnienia niemieckiego ogrodnika, specjalizującego się w hodowli paprotników – Johanna Petera Huperza.

Morfologia

Dychotomicznie rozgałęziony pęd widłaka wrońca
Zarodnie Huperzia serrata
Pokrój sporofitu
Rośliny niewielkie o pędach prosto wznoszących się lub podnoszących się (brak pędów płożących się, poziomo rosnących), osiągającymi od 3 do 32 cm wysokości. Pędy dychotomicznie rozgałęzione osiągają wraz z okrywającymi je liśćmi od 2 do 16 mm średnicy. Korzenie tworzą się w górnej części pędów, skąd kierują się w dół w obrębie kory i przebijające pęd na poziomie gruntu. W górnej części pędu występują bulwki (różniące ten rodzaj od bardzo podobnych roślin z rodzaju Phlegmariurus). Bulwki stanowią pączki otulone czterema liśćmi osiągające długości i szerokości wynoszącej od 2 do 6 mm.
Liście
Trójkątne do lancetowatych lub nawet równowąskich, przylegające do łodygi, wzniesione lub odstające, niezróżnicowane wielkością lub nieco różne w zależności od powstania w różnych porach roku, przy czym dolne liście zwykle są nieco większe od tych w szczytowej części pędu. Całobrzegie lub nieregularnie ząbkowane.
Zarodnie
Nerkowate, otwierające się dwiema klapami, rozwijają się w kątach liści zarodnionośnych (sporofili), które nie różnią się lub są tylko nieco mniejsze od zwykłych liści asymilacyjnych (trofofili). Sporofile skupione są w szczytowej części pędu lub występują odcinkami na różnej jego długości i wysokości. Sporofile u części przedstawicieli są niezbyt odmienne od płonnych liści asymilacyjnych lub wyraźnie od nich mniejsze. Zarodniki jednakowe (jak u innych widłakowatych), tetradryczne, z wewnętrznymi ścianami wklęsłymi i wyraźnymi krawędziami.
Gametofit
Roślina podziemna, myko-heterotrof (pasożytująca na grzybie), nierozgałęziająca się, mająca kształt eliptyczny lub równowąski.

Biologia

Rośliny o długim cyklu życiowym (samo kiełkowanie zarodników trwa od 3 do 5 lat), rozmnażające się przemiennie wegetatywnie i generatywnie w trakcie sezonu wegetacyjnego. Rozmnażanie wegetatywne następuje za pomocą bulwek, mających zdolność do natychmiastowego rozwoju zaraz po oderwaniu od rośliny macierzystej. Produkcja bulwek obserwowana jest intensywnie u roślin z populacji występujących na obszarach górskich, podczas gdy w populacjach niżowych wytwarzanie bulwek jest względnie rzadkie.

Systematyka

Synonimy taksonomiczne

Plananthus P. de Beauv. ex Mirbel in Lam. et Mirbel, Selago Schur, Urostachys Herter

Pozycja systematyczna

W systemie PPG I z 2016 jest to jeden z trzech rodzajów z podrodziny Huperzioideae W.H.Wagner & Beitel ex B.Øllg. z rodziny widłakowatych. W obrębie podrodziny jest to takson siostrzany dla rodzaju Phylloglossum, wraz z którym z kolei tworzy grupę siostrzaną dla rodzaju Phlegmariurus. Taka relacja oznacza, że nieuprawniony jest podział w tej podrodzinie na szeroko ujmowany rodzaj Huperzia i monotypowy Phylloglossum – poprawne jest albo łączenie wszystkich taksonów z podrodziny w jeden rodzaj Huperzia sensu lato, albo podział na trzy rodzaje, co jest współcześnie preferowane. W szerokim ujęciu rodzaju, obejmujących wszystkie gatunki podrodziny Huperzioideae z wyjątkiem wyraźnie odmiennego Phylloglossum drummondii, obejmuje on 300–400 gatunków, ale ma charakter parafiletyczny.

W Species Plantarum (1753) Karola Linneusza wszystkie znane wówczas widłaki zaliczone zostały do jednego rodzaju – widłak Lycopodium. W latach 1800-1806 Johann Jakob Bernhardi zaproponował wyodrębnienie rodzaju Huperzia, ale w XIX wieku jego wyróżnianie nie było powszechne. W 1887 John Gilbert Baker zaklasyfikował rośliny tu zaliczane do jednego z czterech podrodzajów Lycopodium – subgen. Selago. Ernst Georg Pritzel w 1900 wyróżnił grupujący je podrodzaj pod nazwą Urostachya. W 1909 Wilhelm Gustav Franz Herter zmienił jego nazwę na Urostachys, a w 1923 podniósł ten takson do rangi rodzaju Urostachys. Wciąż jednak bardziej powszechne było szerokie ujmowanie rodzaju Lycopodium. W 1944 Werner Rothmaler nie tylko uznał za celowe wyodrębnienie rodzaju Urostachys, ale wskazując na znaczące różnice względem pozostałych widłaków zaproponował wyodrębnienie tego rodzaju w monotypową rodzinę Urostachyaceae. W 1962 ten sam autor zmienił nazwę rodziny na Huperziaceae, a dla rodzaju wrócił do nazwy Huperzia. O ile koncept osobnej rodziny w połowie XX wieku i później nie został szerzej przyjęty, o tyle akceptowano wówczas już dość powszechnie odrębność rodzaju Huperzia. W 1964 Josef Holub wyłączył część jego gatunków w osobny rodzaj Phlegmariurus, z którego sam jednak zrezygnował łącząc je ponownie pod nazwą Huperzia w 1985. W kolejnych latach w różnych ujęciach rodzaje te były łączone lub rozdzielane. Badania molekularne i uwzględnienie relacji z Phylloglossum zaowocowało przyjęciem klasyfikacji obejmującej te trzy rodzaje, łączone w ramach podrodziny Huperzioideae.

Wykaz gatunków

Zastosowanie

Wroniec widlasty stosowany jest jako lek wymiotny. Huperzia serrata wykorzystywany był eksperymentalnie w terapii choroby Alzheimera.


Новое сообщение