Zależności międzygatunkowe (oddziaływania, interakcje, koakcje międzygatunkowe) – oddziaływania między osobnikami należącymi do różnych gatunków lub różnymi populacjami, wspólnie żyjącymi w określonym środowisku. Rodzaje i siła oddziaływań między populacjami biocenozy (ożywionej części ekosystemu) są przedmiotem badań ekologicznych.
Warunki życia każdego organizmu są zależne od zespołu cech jego przyrodniczego środowiska, w tym od nieożywionych składników przyrody (czynniki abiotyczne, m.in. klimat, rzeźba terenu, profil glebowy) i od innych organizmów, zajmujących to samo siedlisko. W warunkach ekologicznej równowagi liczba osobników, należących do każdego z gatunków (liczebność populacji), jest w przybliżeniu stała. Względna liczebność różnych populacji i ich rozmieszczenie zależą od rodzaju i siły międzygatunkowych oddziaływań.
Wyróżnia się zależności:
- nieantagonistyczne – symbioza (mutualizm, protokooperacja), komensalizm,
- antagonistyczne – konkurencja (zob. m.in. zasada Gausego), pasożytnictwo, drapieżnictwo (zob. równanie Lotki-Volterry), allelopatia, amensalizm.
Brak wzajemnych oddziaływań – neutralizm – jest stwierdzany rzadko. Bardzo silne oddziaływania antagonistyczne mają charakter eksploatacji populacji. Do tej grupy oddziaływań międzygatunkowych zalicza się eksploatację przyrody przez człowieka.
Zobacz też
Bibliografia
- January Weiner: Życie i ewolucja biosfery. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003. ISBN 83-01-14047-X.
- Charles J. Krebs: Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12041-X.
- Ekologia biocenoz. W: Przemysław Trojan: Ekologia ogólna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985. ISBN 83-01-02275-2.
- Andrzej Kołodziejczyk: Encyklopedia: Biologia. Spojrzenie na życie i biosferę > Oddziaływania międzygatunkowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 131–136. ISBN 83-01-13767-3.