| Sinusitis | |
 Zapalenie zatok szczękowych w obrazie MRI | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 |
J01 |
|---|---|
| J01.0 |
Ostre zapalenie zatok szczękowych |
| J01.1 |
Ostre zapalenie zatok czołowych |
| J01.2 |
Ostre zapalenie komórek sitowych |
| J01.3 |
Ostre zapalenie zatok klinowych |
| J01.4 |
Ostre zapalenie wszystkich zatok |
| J01.8 |
Inne ostre zapalenie zatok |
| J01.9 |
Nieokreślone ostre zapalenie zatok |
| ICD-10 |
J32 |
| J32.0 |
Przewlekłe zapalenie zatok szczękowych |
| J32.1 |
Przewlekłe zapalenie zatok czołowych |
| J32.2 |
Przewlekłe zapalenie komórek sitowych |
| J32.3 |
Przewlekłe zapalenie zatok klinowych |
| J32.4 |
Przewlekłe zapalenie wszystkich zatok przynosowych |
| J32.8 |
Inne przewlekłe zapalenie zatok |
| J32.9 |
Nieokreślone przewlekłe zapalenie zatok |
Zapalenie zatok przynosowych (łac. sinusitis paranasales) – stan zapalny zatok przynosowych.
Klasyfikacja
Podział ze względu na umiejscowienie
W zależności od zajęcia danych zatok, rozróżnia się:
- zapalenie zatok czołowych,
- zapalenia zatok szczękowych,
- zapalenie zatok sitowych,
- zapalenie zatoki klinowej.
Podział ze względu na przebieg kliniczny
- Ostre zapalenie zatok - jako wynik infekcji wirusowej i bakteryjnej, w przebiegu której dochodzi do zajęcia zatok, objawy utrzymują się poniżej 3 tygodni, a po wyleczeniu błona śluzowa zatok wraca do stanu prawidłowego.
- Nawracające zapalenie zatok - nawracające (co najmniej 4 epizody w trakcie roku, przeplatane przynajmniej 8 tygodniowymi okresami prawidłowego stanu błony śluzowej). Nawet przy tak nawracającym charakterze, nie dochodzi do przewlekłych zmian błony śluzowej.
- Przewlekłe zapalenia zatok przynosowych - to stan, kiedy objawy zapalenia zatok utrzymują się powyżej 6 tygodni, lub w ciągu roku wystąpiły więcej niż 4 epizody ostrego zapalenia zatok (i trwały powyżej 10 dni) oraz towarzyszą im zmiany błony śluzowej, najczęściej widoczne w badaniu tomografii komputerowej.
Objawy chorobowe
Przebiega jako infekcja błony śluzowej światła którejś z zatok (najczęściej szczękowej) i zwykle towarzyszą jej objawy zapalenia błony śluzowej nosa (co bywa określane łac. rhinosinusitis), towarzyszy temu gorączka (w przypadkach ostrych) oraz ból o zmiennej lokalizacji:
- czoła (zwłaszcza przy ucisku) w przypadku zapalenia zatok czołowych
- szczęki, górnych zębów lub policzka w przypadku zapalenia zatoki szczękowej
- okolicy nasady nosa w przypadku zapalenia zatok sitowych (dodatkowo zwykle towarzyszy temu obrzęk powiek)
- szczytu głowy lub ucha w przypadku zapalenia zatoki klinowej.
Czynniki usposabiające
Wystąpieniu zapalenia zatok sprzyjają wszystkie stany doprowadzające do zaburzeń transportu śluzowo-rzęskowego (czyli mechanizmu oczyszczania nosa), stany zapalne w obrębie nosa (obrzęk i zatkanie ujścia zatok), zaburzenia odporności i niektóre choroby:
- nosicielstwo paciorkowców grupy A
- alergiczny nieżyt nosa lub astma oskrzelowa
- zanieczyszczenie pyłami i dymami środowiska (np. palenie papierosów)
- próchnica zębów lub stan po leczeniu stomatologicznym (zatoki szczękowe)
- zaburzenia anatomiczne, jak skrzywienie przegrody nosa
- pływanie, a zwłaszcza nurkowanie
- mukowiscydoza
- zespół Kartagenera
- zespół nieruchomych rzęsek.
Czynniki etiologiczne
- wirusowe - zwłaszcza rhinowirusy, wirusy grypy i paragrypy
-
bakteryjne
- zapalenia ostre:
- zapalenia przewlekłe
- te same bakterie, jak w przypadku zapaleń ostrych, ale szczególnie często bakterie beztlenowe
- grzybicze
Rozpoznanie
- wywiad
- badania dodatkowe - rynoskopia przednia, czyli oglądanie błony śluzowej nosa ujawnia obecność wydzieliny ropnej i rozlany obrzęk błony śluzowej nosa
- badania dodatkowe
- badanie radiologiczne
- badanie tomograficzne zatok
- aspiracja płynu z zatoki drogą punkcji zatok
- diagnostyka alergologiczna w przypadku podejrzenia takiego tła choroby.
Według Amerykańskiej Akademii Otolaryngologii, Chirurgii Głowy i Szyi do rozpoznania zapalenia zatok wymagane jest istnienie 2 objawów "dużych" i 2 objawów "małych"
Objawy duże
- ból lub ucisk w okolicy twarzy
- uczucie "nabrzmienia" twarzy
- niedrożność nosa
- ropna wydzielina w nosie lub jej ściekanie po tylnej ścianie gardła
- zaburzenia węchu
- gorączka (zapalenie ostre)
Objawy małe
- ból głowy
- przykry zapach z ust
- bóle zębów
- kaszel
- ból lub uczucie zatkania ucha
- uczucie zmęczenia (zapalenie przewlekłe)
- stany podgorączkowe (zapalenie przewlekłe)
Leczenie
- leki z grupy antybiotyków – z uwagi na utrudnioną penetrację do zatok powinny być stosowane 10–14 dni
- płukanie (zabieg Proetza) lub drenaż zatok (punkcja zatoki)
- zmniejszenie obrzęku nosa
- leki miejscowe w postaci kropli przez kilka dni
- leki przeciwhistaminowe w postaci tabletek (cetyryzyna, loratadyna)
- leki mukolityczne i leki mukokinetyczne takie jak ambroksol, który jest szczególnie polecany, gdyż zwiększa penetrację antybiotyku do błony śluzowej
- objawowe leczenie przeciwbólowe (leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych)
- kortykosteroidy donosowe w przypadku infekcji o podłożu alergicznym
-
leczenie chirurgiczne
- obecnie zalecane są zabiegi chirurgii endoskopowej, tzw. czynnościowej endoskopowej chirurgii zatok (ang. FESS- functional endoscopic sinus surgery)
- leczenie immunostymulujące
- różne preparaty zawierające antygeny bakteryjne
- Luivac
- Ribomunyl
- Broncho-Vaxom
- Polyvaccyna
- inne leki
- różne preparaty zawierające antygeny bakteryjne
