Zatrucie arszenikiem

Toksyczny efekt innych substancji nieorganicznych

Klasyfikacje
ICD-10	T57
T57.0	Arsen i jego związki

Próbka arszeniku

Zatrucie arszenikiem – jedna z przyczyn zatruć związkami arsenu.

Zastosowania medyczne

Dawniej stosowany był do spędzenia płodu, często wywoływał śmiertelne zatrucie kobiety. Na przełomie XIX i XX wieku popularny był tonik – płyn Fowlera (Liquor Kalii arsenicosi), tj. roztwór arszeniku i wodorowęglanu potasu (opracowany przez Thomasa Fowlera), stosowany w leczeniu np. chorób skóry. Środek ten przedawkowany powodował zatrucia przewlekłe.

W medycynie współczesnej stosowany jest jako lek przeciwnowotworowy w leczeniu ostrej białaczki promielocytowej. Ma status leku sierocego.

Toksyczność

Toksyczność arsenu i jego związków jest znacząco różna. Dawka toksyczna arszeniku wynosi około 10–50 mg, śmiertelna przy ostrym zatruciu 70–200 mg lub 1 mg/kg m.c./dzień (przy dużym zróżnicowaniu tolerancji osobniczej).

LD₅₀ wynosi 15 mg/kg (szczury, doustnie).

Zatrucia

Ostre

• bóle brzucha
• nudności
• wymioty
• biegunka – gwałtowna, prowadząca do odwodnienia
• bóle głowy
• wylewy do mózgu
• utrata przytomności
• wstrząs
• śmierć

Podostre

• zapalenie spojówek i błon śluzowych jamy nosowej i gardła
• utrata apetytu
• osłabienie
• obniżenie temperatury ciała

Przewlekłe

W wypadku mniejszej dawki lub zatrucia przewlekłego objawy to nudności, wymioty, biegunka, później odwodnienie, ostra niewydolność nerek. Jeśli osoba zatruta przeżyje ten okres, pojawiają się objawy uszkodzenia wątroby (żółtaczka) i układu nerwowego (polineuropatie).

Inne częste objawy zatrucia przewlekłego to:

• zmiany skórne
• zapalenia błon śluzowych
• bóle brzucha
• biegunki
• niedokrwistość
• niedowłady i zaniki mięśni
• neuropatia - ostra, szybko postępująca neuropatia czuciowo-ruchowa rozpoczynająca się od okolic stóp i wstępująca proksymalnie
• wypadanie włosów
• hiperpigmentacja skóry
• prążkowanie paznokci (pasma Meesa) i ich łamliwość

Działanie kancerogenne

Arszenik ma właściwości kancerogenne według standardów IARC, OSHA, ACGIH, NTP i EPA. IARC klasyfikuje go w grupie 1 czynników rakotwórczych.

Leczenie zatruć

Wzór strukturalny DMPS, jednego z czynników chelatujących stosowanych przy zatruciu arszenikiem

• płukanie żołądka z dodatkiem magnezji palonej
• można dodać antidotum metallorum Sautera
• leczenie objawów zaburzeń wodno-elektrolitowych, obniżenia ciśnienia tętniczego itp.
• środki chelatujące, np. BAL, DMPS