| syndroma sellae vacuae | |
 Obraz MRI głowy u osoby z zespołem pustego siodła | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 |
E23.6 |
|---|---|
Zespół pustego siodła (łac. syndroma sellae vacuae, ang. empty sella syndrome, ESS) – zespół objawów spowodowanych patologią przysadki, polegającą na przewlekłym wpuklaniu się przestrzeni podpajęczynówkowej w obręb siodła tureckiego.
Etiologia
Wyróżniamy pierwotny i wtórny zespół pustego siodła. W pierwszym przypadku uszkodzenie przepony (przepuklina przepony siodła) albo wrodzony brak przepony siodła tureckiego powoduje, że płyn mózgowo-rdzeniowy wpukla oponę pajęczą do siodła, powodując ucisk na przysadkę i deformację gruczołu („rozpłaszczona” przysadka przylega do ścian siodła). O wtórnym zespole pustego siodła mówimy, gdy przysadka została usunięta chirurgicznie albo uległa regresji po napromienianiu bądź farmakoterapii. W obydwu typach zespołu wskutek uszkodzenia szypuły przysadki może dojść do przerwania osi podwzgórze-przysadka (ang. stalk effect), czego najczęstszym objawem jest hiperprolaktynemia. Zbiornik płynowy może też przemieścić nerwy wzrokowe i ich skrzyżowanie. Może być następstwem udaru przysadki. Nazwa zespołu pochodzi od charakterystycznego obrazu tomografii komputerowej i tomografii rezonansu magnetycznego.
Epidemiologia
Choroba ta typowo występuje u kobiet z nadwagą po licznych ciążach, ale może wystąpić w każdym wieku i u obu płci. Częstość występowania ocenia się nawet na około 5% populacji.
Objawy i przebieg
Zespół może przebiegać bez żadnych objawów, czasem jego zdiagnozowanie poprzedza wystąpienie u pacjenta objawów hiperprolaktynemii: zaburzeń miesiączkowania, obniżenia libido, impotencji. We wtórnym zespole pustego siodła objawy wynikają z niedoczynności przysadki. Objawy można podzielić na
- neurologiczne: uporczywe bóle głowy.
- okulistyczne: obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, ubytki w polu widzenia.
- endokrynologiczne: niedoczynność przysadki oraz hiperprolaktynemia.
Leczenie
O ile czynność przysadki jest prawidłowa, nie stosuje się żadnego leczenia w pierwotnym zespole pustego siodła. W razie wystąpienia objawów hiperprolaktynemii leczenie polega na obniżeniu osoczowych poziomów prolaktyny.
Leczenie wtórnego zespołu pustego siodła polega na suplementacji hormonów przysadki.
Rokowanie
Zespół pustego siodła nie jest schorzeniem zagrażającym życiu, nie wpływa na długość życia chorych i na ogół nie pogarsza jego jakości. Rokowanie zależy od przyczyny, towarzyszących stanów i obrazu klinicznego pacjenta.
