Ćakra, czakra, czakram (sanskryt: ćakra „koło”, „okrąg”) – jeden z wielu ośrodków psychiczno-energetycznych w ciele, ważnych w okultystycznych praktykach fizjologicznych niektórych odmian hinduizmu i buddyzmu. Czakry wykorzystywane są w różnych starożytnych praktykach medytacyjnych, określanych zbiorczo jako tantra. Są to miejsca, gdzie krzyżuje się wiele kanałów energetycznych (nadi) i gromadzi się energia prana. Ośrodek ten odbiera, magazynuje i promieniuje energię o wibracji właściwej dla swojej funkcji (zob. ćakry główne), która konieczna jest do życia istot (w szczególności ludzi). Rozwijanie ćakr prowadzi do rozwoju wewnętrznego i duchowego wyzwolenia.
Koncepcja czakr pojawiła się we wczesnych tradycjach hinduizmu. Istnieją różnice w wierzeniach pomiędzy poszczególnymi religiami hinduskimi. Wiele tekstów buddyjskich mówi o pięciu czakrach, podczas gdy źródła Hinduizmu mówią o sześciu lub siedmiu. Wczesne teksty sanskryckie mówią o nich zarówno jako o obrazach medytacyjnych łączących kwiaty i mantry, jak i o fizycznych elementach ciała. W ramach jogi kundalini techniki takie jak ćwiczenia oddechowe, wizualizacje, mudry, bandhy, krije i mantry służą manipulacji przepływem subtelnej energii przez czakry.
Joga, bioenergoterapia, reiki i wiele technik rozwoju wewnętrznego, bazuje na wiedzy o ćakrach. Jako że wiedza o ćakrach jest wiedzą ezoteryczną, traktowana jest przez naukowców jako pseudonauka.
Hinduizm
Najczęściej wyróżniane jest 7 ćakr głównych, z których każdej przypisywany jest inny kolor, funkcja i położenie.
Główne ćakry
| Ćakra | Kolor | Lokalizacja | Główna funkcja | Symbol |
|---|---|---|---|---|
| Korony Sahasrara, सहस्रार |
fioletowy, rzadko biały | nieco nad szczytem głowy | myślenie całościowe, funkcje paranormalne |
|
| Trzeciego Oka Adźńa, आज्ञा |
indygo | czoło, nieco nad brwiami | intuicja, analiza, percepcja pozazmysłowa |
|
| Gardła Wiśuddha, विशुद्ध |
jasnoniebieski | pod kością grdyki | mowa, samoekspresja |
|
| Serca Anahata, अनाहत |
zielony, rzadko złoty | na wysokości płuc | poświęcenie, miłość, współczucie, uzdrawianie |
|
| Splotu słonecznego Manipura, मणिपूर |
żółty | blisko pępka, nieco powyżej | funkcje mentalne, moc, kontrola, ambicja, kariera |
|
| Sakralna Swadhiszthana, स्वाधिष्ठान |
pomarańczowy | 3 cm poniżej pępka | emocje, twórczość, seksualność |
|
| Podstawy Muladhara, मूलाधार |
czerwony | podstawa kręgosłupa | instynkt, przetrwanie, bezpieczeństwo |
|
Według innej wersji jest ich osiem:
- Sahasrara (sanskryt: सहस्रार)
- Ajna (sanskryt: आज्ञा)
- Vishuddha (sanskryt: विशुद्ध)
- Anahata (sanskryt: अनाहत)
- Manipura (sanskryt: मणिपूर)
- Swadhisthana (sanskryt: स्वाधिष्ठान)
- Muladhara (sanskryt: मूलाधार)
- Bindu (sanskryt: बिन्दु)
Tantryzm buddyjski
Tantry buddyjskie zwykle uznaje tylko cztery ćakry:
- 4 palce powyżej pępka (siedlisko nirmanakai),
- w pobliżu splotu słonecznego (siedlisko sambhogakai),
- w splocie krtaniowym (dharmakaja)
- 8 palców od oryginalnej linii włosów na głowie (tzw. uszniszakamala).