1 – brak ślepej próby
2 – pojedynczo ślepa próba
3 – podwójnie ślepa próba
Ślepa próba – w farmakologii metoda prowadzenia eksperymentu klinicznego badającego wpływ substancji (zwykle leku), polegająca na utrzymaniu osób przyjmujących lek w nieświadomości co do tego czy przyjmują lek, czy też substancję obojętną (placebo). Ślepą próbę stosuje się w celu wykluczenia efektu oczekiwania u osób, na których sprawdza się działanie substancji.
Metodę ślepej próby, na przykład podwójnie ślepej, stosuje się przy badaniu środków farmakologicznych i niefarmakologicznych.
Podwójnie ślepa próba
Podwójnie ślepa próba polega na tym, że nikt z osób biorących bezpośrednio udział w eksperymencie i mających kontakt z osobami badanymi nie wie, który środek jest lekiem, a który placebo. W ten sposób wyklucza się możliwość nieświadomego wpłynięcia na osoby badane (i tym samym na wyniki badania) przez lekarza prowadzącego i osoby podające lek. Pierwszy naukowo opisany przypadek zastosowania podwójnie ślepej próby należy przypisać psychologowi Oskarowi Pfungstowi, który zastosował tę metodę już w 1907 roku w sprawie „Mądrego Hansa”.
Podwójnie ślepa próba ma duże znaczenie dla zapewnienia obiektywnych wyników badań, ponieważ:
- jeśli pacjent sam przyjmuje leki (sytuacja 1. na rysunku), niemożliwa jest obiektywna ocena wpływu leku
- jeśli lekarz wydaje leki (sytuacja 2.), może on swoim działaniem (na przykład dając dodatkowe leki) nieświadomie sfałszować wynik eksperymentu.
Potrójnie ślepa próba
Potrójnie ślepa próba polega na tym, że również osoby przeprowadzające statystyczną analizę rezultatów badania nie wiedzą, który środek jest lekiem, a który placebo.
