Ścieżka dotykowa – element stymulacji sensorycznej w formie pieszej drogi (ścieżki), wykorzystywany przede wszystkim w terapii i nauczaniu osób niewidomych, jak również w przestrzeniach publicznych, do ułatwienia przemieszczania się osobom niewidomym lub słabowidzącym.
Ścieżka dotykowa dydaktyczna
Ścieżka dotykowa, jako element dydaktyczny, składa się z odcinków nawierzchni wykończonych zróżnicowanymi materiałami, takimi jak różne płyty i płytki o zróżnicowanej gładkości, piasek, żwiry, kora, trawa i inne. Przez ścieżkę lub wzdłuż niej może przepływać strumyk. Zasadniczo można się po niej poruszać bezpiecznie boso (ścieżka bosych stóp), ale są też ścieżki przeznaczone do przechodzenia w obuwiu. Obok ścieżki może zostać umieszczona barierka dla asekuracji dzieci, które słabiej chodzą. Zadaniem ścieżki jest stymulowanie wrażeń dotykowych u osoby niewidzącej (zwłaszcza w terapii dzieci) i pogłębianie jej wiedzy o świecie.
Ścieżka fakturalna
W przestrzeniach publicznych (głównie miejskich i komunikacyjnych) ścieżka dotykowa, zwana też fakturalną, jest rozwiązaniem ułatwiającym osobom z dysfunkcjami wzroku poruszanie się. Jest to w tym kontekście pas ruchu o wyraźnie zmienionej fakturze względem reszty nawierzchni i szerokości około 30-40 cm. Stosowany jest szczególnie:
- w przestrzeni zurbanizowanej, celem doprowadzenia osób do przejść dla pieszych oraz innych, istotnych z różnych względów obiektów
- w obiektach komunikacyjnych, np. na dworcach kolejowych, przystankach tramwajowych i autobusowych, na stacjach metra i lotniskach
- w budynkach użyteczności publicznej, pomiędzy wejściem a recepcją, punktem informacyjnym i innymi istotnymi pomieszczeniami
- w dużych, otwartych przestrzeniach, w których osoba niewidoma lub słabowidząca może mieć problemy z wytyczeniem sobie właściwej drogi.
Możliwe jest stosowanie dwóch rodzajów oznaczeń:
- elementy prowadzące, czyli takie, które wskazują drogę i łączą ze sobą poszczególne punkty (składają się najczęściej z równolegle biegnących, wypukłych linii)
- pola uwagi składające się z wypukłych punktów (stosowane do oznaczania skrzyżowań ścieżek dotykowych oraz miejsc wymagających podjęcia decyzji przez osobę przemieszczającą się lub mogących stanowić niebezpieczeństwo, głównie przed schodami, drzwiami, czy wzdłuż krawędzi peronowych).
Ścieżki dotykowe powinno się efektywnie stosować w połączeniu z innymi udogodnieniami dla osób niewidomych i słabo widzących, m.in. planami tyflograficznymi, sygnalizacjami dźwiękowymi, rampami krawężnikowymi, tabliczkami z zapisem w alfabecie Braille'a i innymi oznaczeniami dotykowymi. Nie powinno się ich stosować, jeżeli szerokość przestrzeni komunikacyjnej jest mniejsza niż 180 cm.
W Polsce parametry wytyczania i budowy ścieżek dotykowych zostały opisane w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane metra i ich usytuowanie. W rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie można natomiast znaleźć zapisy dotyczące sposobu oznakowania strefy zagrożenia, wzdłuż krawędzi peronów.
Turystyka
Jednym z zastosowań ścieżek dotykowych jest ruch turystyczny. Ścieżki (w powiązaniu z trójwymiarowymi modelami poszczególnych obiektów) umożliwiają osobom niewidzącym zwiedzanie miast i znajdujących się w nich zabytków, tworząc spójne oferty turystyczne.