Śródmózgowie

Schematyczne przedstawienie mózgowia w okresie rozwoju.
Po prawej pęcherzyki mózgowe pierwotne, a po lewej wtórne.

Poprzeczny przekrój przez śródmózgowie.
1. Wzgórki czworacze.
2. Wodociąg mózgu.
3. Istota szara środkowa.
4. Przestrzeń międzyodnogowa.
5. Bruzda boczna.
6. Istota czarna.
7. Jądro czerwienne nakrywki.
8. Nerw okoruchowy.
a. Wstęga (na niebiesko) z a’ wstęgą przyśrodkową i a" – wstęgą boczną.
b. Pęczek podłużny przyśrodkowy.
c. Szew mózgu.
d. Włókna skroniowo-mostowe.
e. Część wstęgi przyśrodkowej, która biegnie do jądra soczewkowatego i wyspy.
f. Włókna mózgowo-rdzeniowe (piramidowe).
g. Włókna czołowo-mostowe

Pień mózgu człowieka (śródmózgowie oznaczone "B").[7, 9 - Wzgórki czworacze]

Śródmózgowie (łac. mesencephalon) – środkowa część mózgowia u kręgowców, w której znajduje się tzw. wodociąg mózgu (aquaeductus cerebri) zwany też wodociągiem Sylwiusza łączący III i IV komorę mózgu. Śródmózgowie łączy się z móżdżkiem i rdzeniem przedłużonym oraz z międzymózgowiem. U ssaków część grzbietowa śródmózgowia utworzona jest przez blaszkę czworaczą (lamina quadrigemina), w której wyróżnia się wzgórki górne i dolne lub pokrywę wzrokową zróżnicowaną na ciałka bliźniacze (corpora bigemina), czyli płaty wzrokowe (lobi optici) u pozostałych kręgowców.

Śródmózgowie jest ośrodkiem wzrokowym, a u niższych kręgowców (ryby, płazy) jest także ośrodkiem integracji bodźców zmysłowych. U ssaków jest tylko ośrodkiem odruchowym zmysłów wzroku i słuchu.

Budowa

Śródmózgowie złożone jest z pokrywy śródmózgowia (tectum mesencephali) i konarów mózgu (pedunculi cerebri) (nakrywka (tegmentum) i odnogi mózgu (crura cerebri) współtworzą konary mózgu). Na przekroju poprzecznym płaszczyzna pozioma poprowadzona przez wodociąg mózgu jest granicą między pokrywą a nakrywką. Granicę między nakrywką a odnogą mózgu stanowią bruzdy: przyśrodkowa i boczna odnogi mózgu (sulcus medialis et lateralis cruris cerebri) oraz istota czarna (substantia nigra). Nakrywka i odnoga mózgu łącznie nazywa się konarem mózgu (pedunculus cerebri).

Pokrywa

Pokrywa śródmózgowia składa się przede wszystkim z blaszki pokrywy (lamina tecti), która zbudowana jest z:

• wzgórków górnych (colliculi superiores) – składają się z trzech warstw istoty szarej i czterech istoty białej; pełnią rolę ośrodka odruchów wzrokowych,
• wzgórków dolnych (colliculi inferiores) – pełnią rolę odruchowego ośrodka słuchowego,
• okolicy przedpokrywowej (regio pretectalis) – zawiera drobne jądra przedpokrywowe, do których dochodzi część łuku odruchu źrenicy na światło.

Nakrywka

Istotę szarą nakrywki śródmózgowia reprezentują jądra własne oraz jądra nerwów czaszkowych.

• Do jąder własnych należą:
  • istota czarna (substantia nigra),
  • istota szara środkowa (substantia grisea centralis),
  • jądra tworu siatkowatego (nuclei formationis reticularis),
  • jądro czerwienne (nucleus ruber).
• Do jąder nerwów czaszkowych należą:
  • jądro ruchowe nerwu bloczkowego (nucleus motorius nervi trochlearis),
  • jądro śródmózgowiowe nerwu trójdzielnego (nucleus mesencephalicus nervi trigemini),
  • jądro główne nerwu okoruchowego (nucleus principalis nervi oculomotorii),
  • jądro środkowe nerwu okoruchowego (nucleus centralis nervi oculomotorii seu Perli),
  • jądro ogonowe środkowe nerwu okoruchowego (jądro Tschidy, nucleus caudalis centralis nervi oculomotorii seu Tschidi),
  • jądro dodatkowe (autonomiczne) nerwu okoruchowego (nucleus accessorius seu autonomicus nervi oculomotorii seu Westphal-Edinegeri).

Istota biała nakrywki utworzona jest przez włókna:

• wstęgi przyśrodkowej,
• wstęgi bocznej,
• drogi rdzeniowo-pokrywowej,
• drogi móżdżkowo-czerwiennej,
• drogi rdzeniowo-siatkowej,
• drogi móżdżkowo-wzgórzowej,
• drogi pokrywowo-rdzeniowej,
• drogi czerwienno-rdzeniowej,
• drogi siatkowo-rdzeniowej,
• drogi pokrywowo-jądrowej,
• drogi czerwienno-jądrowej,
• drogi siatkowo-jądrowej,
• drogi suteczkowo-międzykonarowej,
• drogi uzdeczkowo-międzykonarowej,
• pęczka podłużnego przyśrodkowego,
• pęczka podłużnego grzbietowego.

Odnoga mózgu

Odnoga mózgu jest parzysta i zbudowana jest w całości z istoty białej, czyli włókien nerwowych przechodzących z torebki wewnętrznej do części brzusznej mostu.

Bibliografia

• Adam Krechowiecki, Florian Czerwiński: Zarys anatomii człowieka. Szczecin: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004. ISBN 83-200-3362-4.brak strony w książce
• Śródmózgowie. W: J.Walocha, T.Iskra, J.Gorczyca, J.Zawiliński, J.Skrzat: Anatomia prawidłowa człowieka. Ośrodkowy układ nerwowy. Pod redakcją Andrzeja Skawiny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003. ISBN 83-233-1756-9.brak strony w książce