Pietruszka zwyczajna. Медицинский портал Vrachi.name

Мы используем файлы cookie.
Продолжая использовать сайт, вы даете свое согласие на работу с этими файлами.

Pietruszka zwyczajna

Подписчиков: 0, рейтинг: 0

Pietruszka zwyczajna

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	pietruszka
Gatunek	pietruszka zwyczajna
Nazwa systematyczna
Petroselinum crispum (Mill.) Fuss. Fl. transsilv. 254. 1866

Pietruszka zwyczajna odm. korzeniowa

Kwiat pietruszki zwyczajnej

Liście pietruszki korzeniowej

Liście pietruszki naciowej

Pietruszka zwyczajna (Petroselinum crispum) – gatunek rośliny dwuletniej z rodziny selerowatych. Dziko rośnie na półwyspie Apenińskim i Bałkanach, w północno-zachodniej Afryce i na Wyspach Kanaryjskich. Zdziczała w całej Europie, Ameryce, Afryce, Nowej Zelandii, Australii i Japonii.

Morfologia

Pokrój: W pierwszym roku tworzy przyziemną rozetę liści i korzeń spichrzowy. W drugim roku wyrasta naga, rozgałęziona w górnej części łodyga o wysokości 50-90 cm.
Liście: Wszystkie liście połyskujące. Odziomkowe i rosnące na dole łodygi z ogonkiem, trójkątne, potrójnie lub podwójnie pierzaste. Odcinki ogonkowe mają ząbkowaną krawędź. Liście łodygowe górne są drobniejsze, pochwiaste.
Kwiaty: Drobne, w kolorze zielonożółtym, zebrane w baldach złożony o 10 do 20 szypułkach.
Owoc: Podługowato-jajowata rozłupnia, barwy zielonkawobrunatnej, średnicy 2,5-3 mm.
Korzeń: Palowy, o funkcji spichrzowej, najczęściej barwy białej, o zwartym, twardym miąższu. Skład olejku eterycznego z korzeni jest prawie identyczny jak w przypadku liści. Korzeń jest jedną z części użytkowych rośliny.

Zastosowania

Roślina uprawna. Jest uprawiana jako warzywo (spożywany jest zarówno korzeń, jak i części zielone), a także dla olejku używanego w lecznictwie.
Sztuka kulinarna. Użytkowana jest najczęściej jako składnik zup, wchodzi w skład tzw. włoszczyzny. Nać pietruszki zawiera bardzo dużo prowitaminy A. Korzystne jest także równoczesne występowanie żelaza i witaminy C. Zawiera dużo chlorofilu. Dużo związków mineralnych występuje w korzeniach, a jeszcze więcej w nasionach. Silnie pachnące liście pietruszki służą do przyprawiania wielu potraw np. do nadzień.
Roślina lecznicza
- Surowiec zielarski: Korzeń pietruszki korzeniowej – Radix Petroselini, owoc pietruszki – Fructus Petroselini, ziele pietruszki – Herba Petroselini. Przetwór: olejek pietruszkowy – Oleum Pertroselini z liści, który stanowi niewielki procent ich masy (0,01% u pietruszki korzeniowej, 0,04% u pietruszki naciowej) w większości zawiera: apiol, mirystycynę, limonen oraz 1,3,8-p-mentatrien (każdy w ilości 10-30%), pozostałe składniki to głównie mieszanina terpenów. Olejek pietruszki korzeniowej zawiera większy procent mirystycyny. Ponadto owoce zawierają flawonoidy takie jak: apiina, luteolino-apiozylglukozyd, do 22% oleju tłustego, śladowe ilości bergaptenu, fitosterol i sole mineralne. Liście pietruszki zawierają aż 5,410 mg β-karotenu.
- Działanie: Jest rośliną o wielkich wartościach leczniczych. Zarówno korzenie, jak owoce pietruszki i ich przetwory zwiększają przesączanie w kłębkach nerkowych, a jednocześnie zwalniają zwrotną resorpcję w cewkach, dzięki czemu zwiększają ilość wydalanego moczu. Mają także własności antyseptyczne oraz zmniejszają napięcie mięśni gładkich jelit i dróg moczowych (działanie wiatropędne). Ponadto pobudzają w niewielkim stopniu wydzielanie śliny i soku żołądkowego, co ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmów.

Wartość odżywcza

Pietruszka, korzeń

(100 g)

Wartość energetyczna

203 kJ (48 kcal)

Białka

2,6 g

szczegółowe informacje

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	5,7%	5,7%	5,7%	5,7%
M	4,6%	4,6%	4,6%	4,6%

Węglowodany

10,5 g

szczegółowe informacje

Przyswajalne

6,3 g

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,8%	4,8%	4,8%	4,8%
M	4,8%	4,8%	4,8%	4,8%

Jednocukry

Glukoza

0,4 g

Fruktoza

0,5 g

Dwucukry

Sacharoza

4,8 g

Laktoza

0 g

Skrobia

0,6 g

Błonnik

4,2 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	17%	17%	20%	20%
M	11%	11%	14%	14%

Tłuszcze

0,5 g

szczegółowe informacje

Kwasy tł. nasycone

0,06 g

Kwasy tł. nienasycone

Jednonienasycone

0,03 g

Wielonienasycone

0,27 g

omega-3

0,17 g

α-Linolenowy (ALA)

0,17 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	15%	15%	15%	15%
M	11%	11%	11%	11%

omega-6

0,1 g

Linolowy (LA)

0,1 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,8%	0,8%	0,9%	0,9%
M	0,6%	0,6%	0,7%	0,7%

Woda

85,3 g

szczegółowe informacje

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,2%	3,2%	3,2%	3,2%
M	2,3%	2,3%	2,3%	2,3%

Witaminy

Witamina C

45,0 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	60%	60%	60%	60%
M	50%	50%	50%	50%

Tiamina (B1)

0,1 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	9,1%	9,1%	9,1%	9,1%
M	8,3%	8,3%	8,3%	8,3%

Ryboflawina (B2)

0,086 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	7,8%	7,8%	7,8%	7,8%
M	6,6%	6,6%	6,6%	6,6%

Niacyna (B3)

2,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	14%	14%	14%	14%
M	13%	13%	13%	13%

Witamina B6

0,23 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	18%	18%	15%	15%
M	18%	18%	14%	14%

Foliany

0,180 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	45%	45%	45%	45%
M	45%	45%	45%	45%

Kobalamina (B12)

0 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina A

0,005 mg RAE

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,7%	0,7%	0,7%	0,7%
M	0,6%	0,6%	0,6%	0,6%

Witamina D

0 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina E

2,01 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	13%	13%	13%	13%
M	13%	13%	13%	13%

Makroelementy

Fosfor

77 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	11%	11%	11%	11%
M	11%	11%	11%	11%

Wapń

43 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,3%	4,3%	3,6%	3,6%
M	4,3%	4,3%	4,3%	3,6%

Magnez

27 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	8,7%	8,4%	8,4%	8,4%
M	6,8%	6,4%	6,4%	6,4%

Potas

399 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	8,5%	8,5%	8,5%	8,5%
M	8,5%	8,5%	8,5%	8,5%

Sód

49 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,3%	3,3%	3,8%	4,1%
M	3,3%	3,3%	3,8%	4,1%

Mikroelementy

Jod

0,003 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,0%	2,0%	2,0%	2,0%
M	2,0%	2,0%	2,0%	2,0%

Żelazo

1,1 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	6,1%	6,1%	14%	14%
M	14%	14%	14%	14%

Miedź

0,14 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	16%	16%	16%	16%
M	16%	16%	16%	16%

Cynk

0,6 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	7,5%	7,5%	7,5%	7,5%
M	5,5%	5,5%	5,5%	5,5%

Mangan

0,58 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	32%	32%	32%	32%
M	25%	25%	25%	25%

Dane liczbowe na podstawie:
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Wartość odżywcza

Pietruszka, liście

(100 g)

Wartość energetyczna

205 kJ (49 kcal)

Białka

4,4 g

szczegółowe informacje

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	9,6%	9,6%	9,6%	9,6%
M	7,9%	7,9%	7,9%	7,9%

Węglowodany

9,0 g

szczegółowe informacje

Przyswajalne

4,8 g

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,7%	3,7%	3,7%	3,7%
M	3,7%	3,7%	3,7%	3,7%

Jednocukry

Glukoza

0,5 g

Fruktoza

0,3 g

Dwucukry

Sacharoza

0,1 g

Laktoza

0,0 g

Skrobia

0,5 g

Błonnik

4,2 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	17%	17%	20%	20%
M	11%	11%	14%	14%

Tłuszcze

0,4 g

szczegółowe informacje

Kwasy tł. nasycone

0,04 g

Kwasy tł. nienasycone

Jednonienasycone

0,01 g

Wielonienasycone

0,19 g

omega-3

0,12 g

α-Linolenowy (ALA)

0,12 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	11%	11%	11%	11%
M	7,5%	7,5%	7,5%	7,5%

omega-6

0,07 g

Linolowy (LA)

0,07 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,6%	0,6%	0,6%	0,6%
M	0,4%	0,4%	0,5%	0,5%

Woda

84,5 g

szczegółowe informacje

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,1%	3,1%	3,1%	3,1%
M	2,3%	2,3%	2,3%	2,3%

Witaminy

Witamina C

177,7 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	237%	237%	237%	237%
M	197%	197%	197%	197%

Tiamina (B1)

0,11 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	10%	10%	10%	10%
M	9,2%	9,2%	9,2%	9,2%

Ryboflawina (B2)

0,28 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	25%	25%	25%	25%
M	22%	22%	22%	22%

Niacyna (B3)

1,4 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	10%	10%	10%	10%
M	8,8%	8,8%	8,8%	8,8%

Witamina B6

0,16 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	12%	12%	11%	11%
M	12%	12%	9,4%	9,4%

Foliany

0,170 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	43%	43%	43%	43%
M	43%	43%	43%	43%

Kobalamina (B12)

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina A

0,902 mg RAE

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	129%	129%	129%	129%
M	100%	100%	100%	100%

Witamina D

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina E

3,16 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	21%	21%	21%	21%
M	21%	21%	21%	21%

Makroelementy

Fosfor

84 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	12%	12%	12%	12%
M	12%	12%	12%	12%

Wapń

193 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	19%	19%	16%	16%
M	19%	19%	19%	16%

Magnez

69 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	22%	22%	22%	22%
M	17%	16%	16%	16%

Potas

695 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	15%	15%	15%	15%
M	15%	15%	15%	15%

Sód

39 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,6%	2,6%	3,0%	3,3%
M	2,6%	2,6%	3,0%	3,3%

Mikroelementy

Jod

0,0034 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,3%	2,3%	2,3%	2,3%
M	2,3%	2,3%	2,3%	2,3%

Żelazo

5,3 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	29%	29%	66%	66%
M	66%	66%	66%	66%

Miedź

0,61 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	68%	68%	68%	68%
M	68%	68%	68%	68%

Cynk

0,98 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	12%	12%	12%	12%
M	8,9%	8,9%	8,9%	8,9%

Mangan

0,42 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	23%	23%	23%	23%
M	18%	18%	18%	18%

Dane liczbowe na podstawie:
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Systematyka i zmienność

Odmiany botaniczne

Petroselinum crispum (Mill.) Fuss var. crispum (syn. Apium crispum Mill.)
Petroselinum crispum (Mill.) Fuss var. neapolitanum Danert
Petroselinum crispum (Mill.) Fuss var. tuberosum (Bernh.) Mart. Crov.

Odmiany uprawne

pietruszka korzeniowa: ‘Cukrowa’, ‘Lenka’, ‘Berlińska’, ‘Vistula’, ‘Fakir’, ‘Eagle’.
pietruszka naciowa: w pierwszym roku uprawy tworzy niejadalny korzeń i rozetę jadalnych liści. Korzeń spichrzowy w górnej części cylindryczny, gładki, niżej silnie się rozgałęzia; jest łykowaty. Liście są gładkie lub fryzowane, błyszczące, ciemnozielone, trójdzielne. Rozeta dobrze wyrośniętej rośliny składa się z 40-100 liści. Blaszki liściowe mogą być gładkie – wtedy liście są szerokie na krótkich ogonkach, liście mogą być też kędzierzawe (fo. crispum Fiori et Paol.) – szczególnie cenione przy dekorowaniu potraw. Formy o barwnych liściach są roślinami ozdobnymi. Kształt liści pietruszki naciowej nie jest cechą całkowicie ustaloną; przy rozmnażaniu z siewu mogą wystąpić dość znaczne różnice w kształcie liści. W uprawie spotykane są kultywary: ‘Non Plus Ultra’, ‘Perfection’, ‘Paramount’.

Synonimy: Apium petroselinum L., Carum petroselinum (L.) Benth. & Hook. f., Petroselinum hortense auct., Petroselinum sativum Hoffm., nom. nud., Petroselinum vulgare Lag.

Kontrola autorytatywna (takson):

LCCN: sh85098313
BnF: 12373226c
BNCF: 44210
NKC: ph268208
J9U: 987007565500105171

Encyklopedia internetowa:

Britannica: plant/parsley
Universalis: persil
SNL: persille
Catalana: 0118367
DSDE: persille

Identyfikatory zewnętrzne:

African Plant Database: 26858
BioLib: 40283
EoL: 581421
EUNIS: 151095
Flora of China: 200015713
GBIF: 7828157
INaturalist: 78465
IPNI: 60442790-2
ITIS: 29817
NCBI: 4043
Plant Finder: 276060
The Plant List: kew-2898243
Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:60442790-2
Tela Botanica: 48428
Tropicos: 50323572
USDA PLANTS: PECR2