Aterektomia (ang. atherectomy) – zabieg przezskórny mający na celu usunięcie złogów miażdżycowych powodujących zwężenie światła naczynia. Fizyczne usunięcie złogów odróżnia tę metodę od angioplastyki, w której złogi są przyciskane do ściany naczynia. W wyniku poszerzenia światła naczynia dochodzi do poprawy przepływu krwi i zmniejszenia niedokrwienia, a tym samym wydłużenia dystansu chromania przestankowego, osłabienia dolegliwości dławicowych. Stosowana jest w chorobie tętnic obwodowych, w chorobie wieńcowej jest metodą mniej skuteczną. Najczęściej jest stosowana w przypadku zmian zwapniałych, zmian w rozwidleniach naczyń lub zmian wynikających z restenozy w stencie. Kliniczne zastosowanie znalazły aterektomia kierunkowa (DCA – Directional Coronary Atherectomy), aterektomia ssąca (TEC – Transluminal Extraction Catheter) i rotablacja.
Aterektomia kierunkowa
Aterektomia kierunkowa polega na stopniowym ścinaniu złogów wpuklających się do światła tętnicy lub pomostu żylnego oraz gromadzeniu ściętych fragmentów wewnątrz aterektomu, które następnie są usuwane łącznie z urządzeniem. Oprócz fizycznego usunięcia złogów światło naczynia ulega rozszerzeniu w wyniku samego rozciągnięcia sztywnym urządzeniem oraz w wyniku jednoczesnego zastosowania angioplastyki balonowej. Jest stosowana do usuwania zmian niekoncentrycznych. Aterektom kierunkowy jest zbudowany z cewnika zakończonego sztywnym cylindrem w kształcie walca, posiada stożek będący zbiornikiem na ścinki.
Aterektomia ssąca
Aterektomia ssąca polega na rozdrobnieniu wewnątrznaczyniowych złogów za pomocą obrotowej turbinki. Ścięty materiał jest zasysany przez mechanizm próżniowy i usuwany poza organizm.
Rotablacja
Rotablacja również polega na rozdrobnieniu złogów za pomocą obrotowego bora. W odróżnieniu od poprzednich metod ścięty materiał jest znacznie drobniejszy i nie jest odprowadzany za pomocą urządzenia. Skrawki zeszlifowanych tkanek są na tyle drobne, by mogły bezpiecznie odpłynąć z prądem krwi, nie powodując zatoru obwodowego. Jest stosowana w zmianach rozsianych i zwapniałych, również w udrożnieniu zarośniętych pomostów aortalno-wieńcowych.
Technika zabiegu
Aterektom jest wprowadzany do pożądanej tętnicy poprzez nakłucie tętnicy udowej metodą Seldingera. Pod kontrolą skopii jest ustawiany we właściwe miejsce i następnie zostaje ufiksowany do światła tętnicy. Aterektom musi być tak ustawiony by jego okienko, w którym złogi będą dostępne dla noża, obejmowało zmianę. Operator uruchamia nóż wirujący z prędkością 150 000 obrotów na minutę i delikatnie go przesuwa, ścinając kolejne fragmenty tkanki. Następnie urządzenie obraca się, by objąć kolejne fragmenty zwężenia. Zwapniałe naczynie z blaszkami miażdżycowymi jest mniej elastyczne w porównaniu do naczyń bez zmian. Bardziej elastyczna ściana naczynia odgina się od cylindra, co zmniejsza ryzyko urazu.
Skuteczność
Aterektomia może być alternatywą dla angioplastyki balonowej, jednak jej przewaga nie jest dostatecznie udokumentowana. Istnieją badania wskazujące na większą skuteczność łączenia aterektomii razem z angioplastyką balonową z wszczepieniem stentu.
Powikłania
- ostra lub podostra zakrzepica poszerzanego naczynia w wyniku uszkodzenia jej ściany (do 2,6% przypadków),
- rozwarstwienie naczynia,
Powikłania występują u 1,5-2% zabiegów przy skuteczności 80-99%.
Bibliografia
- Grażyna Brzezińska-Rajszys, Marek Dąbrowski, Witold Rużyłło, Witold Rużyłło: Kardiologia interwencyjna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009. ISBN 978-83-200-3329-8.
