Продолжая использовать сайт, вы даете свое согласие на работу с этими файлами.

Koronawirusy
![]() Wirus SARS (obraz z mikroskopu elektronowego) | |
Systematyka | |
Grupa |
Grupa IV ((+)ssRNA) |
---|---|
Rząd | |
Rodzina |
Coronaviridae |
Podrodzina |
Coronavirinae |
Rodzaj |
Koronawirus |
Cechy wiralne | |
Kwas nukleinowy |
RNA |
Liczba nici |
jedna |
Polaryzacja kwasu nukleinowego |
dodatnia |
Wywoływane choroby |
zakażenia dróg oddechowych |
Koronawirusy – gatunki wirusów, należących do podrodziny Coronavirinae z rodziny Coronaviridae w rzędzie Nidovirales. Podrodzina Coronavirinae podzielona została na cztery rodzaje: alfa-, beta-, gamma- i deltakoronawirusy (łac. Alphacoronavirus, Betacoronavirus, Gammacoronavirus i Deltacoronavirus). Nosicielami poszczególnych gatunków są ssaki lub ptaki.
Koronawirusy posiadają osłonkę oraz pojedynczą nić RNA o symetrii helikalnej i polarności dodatniej. Rozmiar genomu znanych koronawirusów mieści się w zakresie od 26,4 do 31,7 knt, co jest wartością niezwykle dużą jak na wirusy RNA. Nazwa „koronawirus” wywodzi się z łac. corona oznaczającego koronę lub wieniec, ponieważ osłonki wirusów w mikroskopii elektronowej wydają się „ukoronowane” pierścieniem małych, przypominających żarówki struktur. Klasa Baltimore: IV.
Koronawirusy zwierzęce
Koronawirusy zakażają ptaki i ssaki, powodując liczne choroby układu oddechowego, nerwowego, narządów wewnętrznych czy układu pokarmowego. Do chorób wywoływanych przez koronawirusy zwierzęce należą m.in.:
- zakaźne zapalenie oskrzeli u ptactwa (wywołane przez wirus ptasiego zapalenia oskrzeli – IBV – z rodzaju gamma-koronawirus);
- zakaźne zapalenie otrzewnej kotów (wywołane przez wirus kociego koronawirusa z rodzaju alfa-koronawirus);
- epidemiczna biegunka świń;
- wirusowe zapalenie żołądka i jelit u bydła.
Koronawirusy ludzkie
Pierwsze szczepy koronawirusa ludzkiego zidentyfikowano w latach 60. XX wieku. W 1962 roku wyizolowano szczep B814 pochodzący od dziecka z objawami przeziębienia, stosując hodowlę narządową pochodzącą z tchawicy. Z powodu zaginięcia próbki przed opracowaniem metod pozwalających na identyfikację gatunku, dokładne dane o B814 nie są znane, jednakże w kolejnych latach uzyskano następne izolaty kliniczne. Dwa z nich, 229E i OC43, zidentyfikowano jako osobne gatunki.
Kolejny gatunek ludzkiego koronawirusa, znacznie groźniejszy, zidentyfikowano w 2002 roku w chińskiej prowincji Guangdong. Wirus SARS-CoV, nazywany tak od wywoływanego przez niego zespołu ciężkiej niewydolności oddechowej (ang. Severe Acute Respiratory Syndrome), spowodował falę zachorowań i 775 potwierdzonych zgonów.
W następnych latach XXI wieku zidentyfikowano dwie kolejne stosunkowo rozpowszechnione grupy, NL63 i HKU1, które razem z 229E i OC43 są jedną z dość rozpowszechnionych przyczyn przeziębień. Dwie ostatnie grupy odpowiedzialne są za cykliczne (co 2–4 lata) epidemie zakażeń dróg oddechowych, najczęściej w okresie późnej jesieni, zimy i wczesnej wiosny, kiedy zmniejsza się liczba zakażeń rynowirusowych. Uważa się, że koronawirusy są odpowiedzialne za 10–20% wszystkich przeziębień.
Obecnie wyróżnia się siedem gatunków koronawirusów wywołujących infekcję u człowieka:
- ludzki koronawirus 229E – α-koronawirus;
- ludzki koronawirus OC43 (HCoV OC43) – β-koronawirus;
- ludzki wirus SARS (SARS-CoV-1) – β-koronawirus;
- ludzki koronawirus NL63 (HCoV NL63, początkowo znany jako wirus New Haven) – α-koronawirus;
- ludzki koronawirus HKU1 (HCoV HKU1) – β-koronawirus;
- ludzki koronawirus bliskowschodniego zespołu oddechowego (wirus MERS, MERS-CoV, HCoV-EMC/2012, ludzki betakoronawirus 2c EMC/2012) – β-koronawirus;
- ludzki koronawirus SARS-CoV-2 (początkowo 2019-nCoV, zidentyfikowany w Wuhanie) – β-koronawirus.
Dodatkowo historycznie wyróżniono szereg innych, gorzej opisanych szczepów (takich jak B814, LP, EVS, OC16, OC37, OC44, OC48, AD, PA), których próbki zostały utracone i nie można obecnie stwierdzić, czy stanowiły one osobne gatunki od HCoV NL63 i HCoV HKU1. Koronawirusy cechują się dużym rozpowszechnieniem i częstością występowania, dużym zróżnicowaniem genetycznym i częstym występowaniem rekombinacji genetycznych, co przy rosnących okazjach do kontaktów między człowiekiem i różnymi gatunkami zwierząt powoduje, że nowi przedstawiciele tej grupy będą pojawiać się, wywołując infekcje międzygatunkowe i sporadycznie rozprzestrzeniając się.
Zobacz też
- choroba COVID-19
- wirus SARS-CoV-2
- wirus SARS
- pandemia COVID-19 w Polsce
- pandemia COVID-19 na świecie
Bibliografia
- Interna Harrisona. Wydawnictwo Czelej. Tom II. s. 1663, ISBN 83-88063-41-3.