Siarczan niklu(II)

Siarczan niklu(II)

bezwodny sześciowodny
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) konst. siarczan niklu(II) addyt. tetraoksydosiarczan(2−) niklu(2+) Inne nazwy i oznaczenia półsyst. siarczan niklu(II) Stocka siarczan(VI) niklu(II) inne dawn. siarczan niklawy
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NiSO4
Masa molowa	154,76 g/mol
Wygląd	bezwodny: żółty lub żółtozielony sześciowodny: niebieski (α) lub szmaragdowozielony (β) siedmiowodny: zielony
Minerały	morenozyt
Identyfikacja
Numer CAS	7786-81-4 (bezwodny) 14168-76-4 (jednowodny) 10101-97-0 (sześciowodny) 10101-98-1 (siedmiowodny)
PubChem	24586
DrugBank	DB14180
SMILES [O-]S(=O)(=O)[O-].[Ni+2]
InChI InChI=1S/Ni.H2O4S/c;1-5(2,3)4/h;(H2,1,2,3,4)/q+2;/p-2 InChIKey LGQLOGILCSXPEA-UHFFFAOYSA-L
Właściwości Gęstość bezwodny: 3,68 g/cm³; ciało stałe 4,01 g/cm³; ciało stałe sześciowodny: 2,07 g/cm³; ciało stałe siedmiowodny: 1,948 g/cm³; ciało stałe 1,98 g/cm³; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 40,4 g/100 g 625 g/l w innych rozpuszczalnikach bezwodny nierozpuszczalny w etanolu, eterze i acetonie; hydraty rozpuszczalne w etanolu Temperatura topnienia 840–848 °C (rozkład)
Budowa Układ krystalograficzny bezwodny: regularny sześciowodny: tetragonalny (α), jednoskośny (β) siedmiowodny: romboedryczny
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2011-11-11] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Niebezpieczeństwo Zwroty H H302, H315, H317, H332, H334, H341, H350i, H360D, H372, H410 Zwroty P P201, P261, P273, P280, P308+P313, P501 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI Toksyczny (T) Groźny dla środowiska (N) Zwroty R R20/22, R38, R42/43, R48/23, R49, R50/53, R61, R68 Zwroty S S45, S53, S60, S61 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła 0 2 0   Temperatura zapłonu niepalny Numer RTECS QR9350000 Dawka śmiertelna LD50 264 mg/kg (szczur, doustnie)
Podobne związki
Inne kationy	CoSO4, CuSO4
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Siarczan niklu(II), NiSO₄ – nieorganiczny związek chemiczny, sól niklowa kwasu siarkowego. Jego forma siedmiowodna występuje naturalnie jako minerał morenozyt.

Właściwości

Bezwodny siarczan niklu występuje jako żółte regularne kryształy łatwo rozpuszczalne w wodzie. Heksahydrat występuje w dwóch formach – niebieskiej tetragonalnej α, która powyżej 53,3 °C przechodzi w zieloną jednoskośną formę β izomorficzną z sześciowodnym siarczanem magnezu. Współczynnik załamania wynosi 1,511. Heptahydrat tworzy zielone romboedryczne kryształy o współczynniku załamania 1,467. Formy uwodnione tracą całą wodę krystalizacyjną pod wpływem ogrzewania ponad 100 °C. Dobrze rozpuszczają się w wodzie i alkoholu.

W temperaturze 848 °C bezwodny siarczan niklu rozkłada się do tlenku niklu i tritlenku siarki:

NiSO₄ → NiO + SO₃

Otrzymywanie

Wielkoskalowo, siarczan niklu produkowany jest w wyniku reakcji przeprowadzanej w fazie gazowej pomiędzy tetrakarbonylkiem niklu, dwutlenkiem siarki i tlenem w temperaturze 100 °C:

Ni(CO)₄ + SO₂ + O₂ → NiSO₄ + 4CO

Siarczan niklu otrzymuje się także poprzez reakcję niklu, tlenku niklu lub węglanu niklu z kwasem siarkowym:

Ni + H₂SO₄ → NiSO₄ + H₂↑

NiO + H₂SO₄ → NiSO₄ + H₂O

NiCO₃ + H₂SO₄ → NiSO₄ + CO₂ + H₂O

Dodanie do powstałego roztworu rozcieńczonego węglanu baru umożliwia usunięcie zanieczyszczeń.

Zastosowanie

Siarczan niklu stosuje się głównie jako elektrolit do niklowania i w rafinacji elektrolitycznej. Jest także używany jako zaprawa farbiarska oraz do czernienia cynku i mosiądzu.

Otrzymuje się z niego szereg innych związków niklu. W roztworach wodnych powstają nierozpuszczalne sole niklu, np.

3Ni²⁺ + 2PO3−4 → Ni₃(PO₄)₂

Ni²⁺ + 2CN−
→ Ni(CN)₂

W reakcjach siarczanu niklu z siarczanem amonu lub siarczanami metali alkalicznych powstają sole podwójne będące izomorficzne z odpowiednimi solami m.in. żelaza, kobaltu, magnezu i cynku.