Zolpidem

Zolpidem

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) N,N-dimetylo-2-(6-metylo-2-p-toliloimidazo[1,2-a]pirydyn-3-ylo)acetamid
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C19H21N3O
Masa molowa	307,39 g/mol
Wygląd	biały proszek
Identyfikacja
Numer CAS	82626-48-0
PubChem	5732
DrugBank	DB00425
InChI InChI=1S/C19H21N3O/c1-13-5-8-15(9-6-13)19-16(11-18(23)21(3)4)22-12-14(2)7-10-17(22)20-19/h5-10,12H,11H2,1-4H3 InChIKey ZAFYATHCZYHLPB-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Temperatura topnienia 196 °C
Podobne związki
Podobne związki	imidazopirydyna
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	N05CF02
Legalność w Polsce	substancja psychotropowa grupy IV-P
Stosowanie w ciąży	kategoria B
Farmakokinetyka Działanie nasenne, amnestyczne Biodostępność 70% Okres półtrwania 2-2,5h Metabolizm wątrobowy Wydalanie z moczem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie

Tabletki Nasen Polfarmex (10 mg)

Zolpidem – organiczny związek chemiczny, krótkodziałający lek nasenny z grupy imidazopirydyn. Jest wykorzystywany w doraźnym leczeniu bezsenności. Działa szybko (zazwyczaj już w ciągu 15–30 minut od momentu podania) i ma krótki czas biologicznego okresu półtrwania (2–3 godziny). Jego właściwości i działanie nasenne podobne są do działania benzodiazepin, jednak działa dużo bardziej selektywnie.

W przypadku przedawkowania stosuje się flumazenil, który jest antagonistą receptorów benzodiazepinowych, odwraca również usypiające i odurzające działanie zolpidemu.

Zolpidem wykazuje działanie amnestyczne, w dużych dawkach powoduje całkowitą amnezję. Częstymi objawami ubocznymi charakteryzującymi lek są omamy, zwłaszcza gdy pacjent zażyje dawkę większą niż zalecana. Wykazuje potencjał uzależniający.

Mechanizm działania

Zolpidem wykazuje charakterystyczne wysokie selektywne powinowactwo do podjednostki α₁ receptora GABA A. Selektywność jest około 10-krotna wobec podjednostek α₂ i α₃. Tłumaczy to częściowo nietypowe właściwości zolpidemu:

• dominujący efekt nasenny przy znacznie słabszym przeciwlękowym i niemal niezauważalnym antykonwulsyjnym – w dawkach terapeutycznych,
• efekty niepożądane jak lunatyzm u niektórych pacjentów lub zmiany percepcyjne

w porównaniu z benzodiazepinami, które łączą się z wszystkimi trzema podjednostkami dużo mniej selektywnie i ze zbliżonym powinowactwem. Głównie dlatego np. wspomniany lunatyzm prawie nigdy nie występuje, nawet u osób w podeszłym wieku, po zastosowaniu pochodnych benzo-1,4-diazepiny (takich jak midazolam czy estazolam.)

Dostępność

Zolpidem jest sprzedawany w postaci soli z kwasem winowym. W Polsce lek ten wydawany jest wyłącznie na podstawie recepty lekarskiej z zapisaną słownie całkowitą ilością substancji czynnej, na której nie są przepisane inne leki.

Metabolizm

W organizmie zolpidem ulega metabolizmowi, tworzą się przy tym 3 główne nieaktywne metabolity, powstałe w wyniku utlenienia grup metylowych do karboksylowych w układzie imidazopirydyny.

Metabolizm następuje przy udziale układu wątrobowego cytochromu P450; substancje modyfikujące aktywność tego cytochromu mogą mocno wpłynąć na szybkość metabolizmu zolpidemu, np. ryfampicyna (silny induktor cytochromu P450) może obniżyć stężenie zolpidemu w osoczu nawet o 60%, znacząco osłabiając efekt terapeutyczny.

Owe metabolity są wydalane z ustroju przez nerki.

Użycie w celu odurzenia

Zolpidem może wywoływać omamy, zmiany nastroju, ogólne zmiany odczuwania otoczenia i poczucia czasu gdy pacjent po zażyciu leku celowo nie zaśnie. Podobnie jak benzodiazepiny, zolpidem może również wywoływać u około 1% wszystkich nim leczonych osób, paradoksalny efekt euforyczny (zamiast nasennego), który występuje w dawkach znacznie wyższych niż zarejestrowane w Polsce. Efekt ten występuje częściej u osób uzależnionych od innych substancji psychoaktywnych.

Właściwości odurzające zolpidemu są krótkotrwałe (zazwyczaj poniżej jednej godziny) i słabną z każdą kolejną dawką.

Działania niepożądane

Mogą wystąpić:

• amnezja następcza,
• nudności i wymioty (zwłaszcza przy przekroczeniu standardowej dawki 10 mg),
• bóle głowy,
• lunatyzm (umysł pozostaje wówczas w fazie snu wolnofalowego, ale ciało nie jest uśpione),
• senność w ciągu dnia (bardzo rzadko).

Preparaty

W Polsce w 2009 r. był dostępny w postaci tabletek o nazwach: Apo-Zolpin, Hypnogen, Nitrest, Nasen, Noxizol, Onirex, Polsen, Sanval, Stilnox, Xentic, Zolpic, ZolpiGen, Zolsana, Zoratio.

Bibliografia

• Jan Kazimierz (-1997) Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska, Robert Adamowicz: Leki współczesnej terapii. Warszawa: Split Trading, 2005, s. 670. ISBN 83-85632-82-4.
• Farmakologia: podstawy farmakoterapii. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy pod redakcją Wojciecha Kostowskiego i Zbigniewa S. Hermana. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008. ISBN 978-83-200-3725-8.
• Małgorzata Rzewuska: Leczenie zaburzeń psychicznych. Wyd. 3. Warszawa: PZWL, 2006. ISBN 83-200-3354-3.